တႏိုင္လုံးလုံးပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈ ရပ္စဲေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္ (အန္စီေအ) လက္မွတ္ထိုးပြဲကို လာမယ့္ေအာက္တိုဘာ ၁၅ ရက္ေန႔မွာ ေနျပည္ေတာ္ ျပည္တြင္းျပည္ပ အသိသက္ေသေတြ ေရွ႕ေမွာက္မွာ လက္မွတ္ေရးထိုးၾကဖို႔ ျပင္ဆင္ေနၾကပါ တယ္။ ျပည္တြင္းစစ္ကာလ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀ နီးပါးအတြင္း ပထမဆုံးအႀကိမ္ အန္စီေအစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးၾကမွာျဖစ္ပါတယ္။ စာခ်ဳပ္မွာ တႏိုင္ငံလုံးကို ရည္ညြန္းထားေပမယ့္ ႏိုင္ငံတ၀န္းရွိ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္အနက္ ၇ ဖြ႔ဲသာ လက္မွတ္ထိုးၾကမွာပါ။ ၀ျပည္ေသြးစည္းညီညြတ္ေရးပါတီကလြဲလုိ႔ က်န္အဖြဲ႔ေတြက စာခ်ဳပ္ကို သေဘာတူေပမယ့္ အားလုံးအတူတကြ လက္မွတ္ေရးထိုးႏိုင္ရင္ ထိုးမယ္လို႔ သေဘာထားထုတ္ျပန္ထားၾကပါတယ္။ အန္စီေအစာခ်ဳဳပ္ လက္မွတ္ေရးထုိးေရးဆိုင္ရာ ျဖစ္ထြန္းမႈေတြကို ျမန္မာၿငိမ္းခ်မ္းေရးစင္တာ အႀကီးတန္းအရာရွိ ဦးလွေမာင္ေရြကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းခဲ့ပါတယ္။ လာမယ့္ေအာက္တိုဘာ ၁၅ ရက္ေန႔က်ရင္ ေနျပည္ေတာ္ အမ္အိုင္စီစီ ၂ မွာ အန္စီေအ စာခ်ဳပ္လက္မွတ္ထိုးမယ္လို႔ ၾကားသိၿပီးပါၿပီ။ ဒီစာခ်ဳပ္လက္မွတ္ေရးထိုးပြဲမွာ အသိသက္ေသေတြ အျဖစ္ ဘယ္သူေတြကို ဖိတ္ၾကားထားသလဲခင္ဗ်။ “သူကေတာ့ ဆရာရဲ႕ ဟိုိတေန႔ကတုန္းက တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ ၈ ဖြဲ႔ နဲ႔ တဖက္က ဆယ္ဦးစီပါတဲ့ joint committee ပူးတြဲေကာ္မတီ ဖြဲ႔ထားတယ္။ အဲဒါ ၈ ရက္ေန႔မွာ ျပန္ၿပီးေတာ့ ရန္ကုန္မွာ ထပ္ၿပီးေတာ့ အေသးစိတ္ေတြ ညိႇႏိႈင္းဖို႔ရွိတယ္။ အခုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံတကာ အသိသက္ေသ၊ ျပည္တြင္းအသိသက္ေသေတြကို တိုင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ညိႇႏိႈင္းၿပီးရင္ေတာ့ စဖိတ္ဖို႔ လုပ္ေနတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ သံတမန္ေတြ၊ အသိသက္ေသေတြကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အစိုးရဌာနဘက္ကေပါ့ေလ။ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနဘက္ကတဆင့္ ဖိတ္ၾကားဖို႔ ရွိတယ္ ေပါ့ေလ။ ဒါကေတာ့ Joint Committee ကေန ဖိတ္တဲ့အေနအထားပါပဲ။ အားလုံးေပါင္း လူစုစုေပါင္းေတာ့ MICC 2 မွာေတာ့ လူ ၁ ေထာင္ေလာက္ တက္ေရာက္တဲ့ အခမ္းအနားႀကီး လုပ္ဖို႔ေတာ့ ျပင္ဆင္ေနပါၿပီဗ်။” အသိသက္ေသအျဖစ္ ျပည္ပက ဘယ္ႏိုင္ငံေတြပါမယ္ဆိုတာ သိပါရေစ။ “သက္ေသကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ တိုင္းရင္းသားေတြနဲ႔ သေဘာတူၿပီးထားတဲ့အတိုင္း အဖြဲ႔အစည္း ၂ ခုျဖစ္တဲ့ ယူအန္နဲ႔ အီးယူ၊ ေနာက္တခုကေတာ့ ႏိုင္ငံအလိုက္ဆိုရင္ေတာ့ အိႏိၵယ၊ ထိုင္း၊ ဂ်ပန္နဲ႔ တရုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံတကာသက္ေသက ၆ ေယာက္ပဲရွိပါတယ္။ ျပည္တြင္းသက္ေသကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အရင္တေခါက္ကတည္းက က်ေနာ္တို႔ေျပာတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၊ ဦးခြန္ထြန္းဦးေပါ့ေနာ္၊ ေနာက္တခါ ျပည္နယ္အလိုက္ ဖိတ္ၾကားသင့္တဲ့လူေတြပါတယ္၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီးတခ်ဳိ႔ပါမယ္၊ အဲဒါမ်ဳိးကေတာ့ ႏွစ္ဘက္ညိႇႏိႈင္းထားတာ ျပည္တြင္းက သက္ေသလက္မွတ္ေရးထိုးမယ့္လူက ၂၀ ေလာက္ရွိတယ္။ ႏွစ္ဘက္ ညိႇႏိႈင္းတဲ့အထဲမွာလည္း ၈၈ က လူတခ်ဳိ႔လည္း ပါမယ့္သေဘာရွိပါတယ္။” ပူးတြဲေကာ္မတီမွာ တဖက္ကို ၁၀ ဦးဆိုတာက တိုင္းရင္းသား ၈ ဖြဲ႔က ၁၀ ဦး၊ အစိုးရက ဆယ္ဦး၊ စုစုေပါင္း ၂၀ ဦးေကာ္မတီေပါ့ေနာ္။ “ဟုတ္ပါတယ္။” စာခ်ဳပ္စိစစ္ေရးေကာ္မတီတရပ္ ဖဲြ႔စည္းေဆာင္ရြက္ၾကမယ္လို႔ ၾကားသိရပါတယ္။ ဟုတ္ပါ သလား။ သူ႔တာ၀န္က ဘာလဲ။ “သူက ၂ ခုခင္ဗ်။ သူက အန္စီေအစာခ်ဳပ္ႀကီးကေတာ့ အားလုံးၿပီးသြားၿပီ။ ၿပီးေတာ့ အန္စီေအစာခ်ဳပ္ရဲ႕အျပင္ကို အစည္းအေ၀းလုပ္တိုင္းမွာ သေဘာတူညီခ်က္ေတြနဲ႔ အစည္းအေ၀း ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြ၊ အစည္းအေ၀းမွတ္တမ္းေတြရွိတယ္ဗ်။ အဲဒါေတြကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ႏွစ္ဘက္ ျပန္ၿပီးေတာ့ အေခ်ာသတ္ဖို႔လိုတယ္။ စာခ်ဳပ္က လုပ္စရာမလိုဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေဘးတိုက္ လုပ္ထားတဲ့ဟာရွိတယ္။ အဲဒီတခုပဲရွိတယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာလည္း က်ေနာ္တို႔ဆက္ၿပီးေတာ့ စာခ်ဳပ္ရဲ႕အပိုဒ္ေတြ က်ေနာ္တင္ထားတယ္။ အပိုဒ္ ၂၁ (က) လိုဟာမ်ဳိးမွာပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ အစည္းအေ၀းေပါ့ေနာ္၊ GM, CM လိုဟာမ်ဳိးေတြ၊ အဲဒါေတြ ဆက္ၿပီးေတာ့လုပ္ရမယ္ဆိုတာ။ အဲလိုဟာမ်ဳိးကုိလည္း ျပန္ၿပီးေတာ့ မွတ္တမ္းတင္ဖို႔တို႔ ဘာတို႔ဆိုတာမ်ဳိးကိုလည္း အဲဒီေကာ္မတီတခုအေနနဲ႔ကေတာ့ ဆက္လုပ္ဖို႔ဆိုတာမ်ဳိးကို တိုင္းရင္းသားေတြဘက္က အဆိုတင္ထားတာ။” ေအာက္တိုဘာ ၁၅ ရက္ေန႔ စာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးၾကၿပီးၿပီးခ်င္း အရင္ဆုံး အေစာဆုံး လုပ္ၾကမယ့္ အလုပ္ ၁ ခု ၂ ခုေလာက္ကို ေျပာျပပါ။ “သူက စာခ်ဳပ္ရဲ႕အပိုဒ္ ၂၁ (က) ၁ မွာ သူက ဘာေရးထားလဲဆုိေတာ့ ဒီလက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ လူမ်ားဟာတဲ့ လက္မွတ္ေရးထိုးၿပီးၿပီးခ်င္းမွာ JICM လို႔ေခၚတဲ့ Joint Implementation Coordination Meeting (ပူးတြဲအေကာင္အထည္ေဖာ္ေရးဆိုင္ရာ ညိႇႏိႈင္းအစည္းအေဝး) ကို ေခၚရမယ္လို႔ ေရးထားတယ္။ ေရးထားတဲ့အတြက္ ၁၅ ရက္ေန႔ လက္မွတ္ထိုးမယ္ဆိုရင္ As Soon As Possible (တတ္ႏိုင္သမွ်အျမန္ဆုံး) ဆိုတာဗ်ာ အဲဒီထဲမွာ နာရီေတာ့ မေရးထားဘူး ေပ့ါဗ်ာ စာခ်ဳပ္ဆိုတာကေတာ့။ အဲဒီေတာ့ သူက ၁၅ ရက္ေန႔ထုိးရင္ ၁၆ ရက္ေန႔မွာ JICM ဆိုတဲ့အစည္းအေ၀းေခၚဖို႔ အဆိုျပဳထားတာရွိတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ တုိင္းရင္းသားေတြ အားလုံးလည္း လက္မွတ္ထိုးတဲ့အထဲမွာ ပါတဲ့အဖြဲ႔ေတြေပါ့ဗ်ာ သူတို႔ေခါင္းေဆာင္ ေတြလည္း အကုန္လုံးေရာက္ေတာ့။ အဲဒါ Organization မဟုတ္ဘူး။ Meeting ဗ်။ အစည္းအေ၀းေတြ။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ အစည္းအေ၀းျဖစ္တဲ့အတြက္ လူဦးေရ ကန္႔သတ္ထားတာ သိပ္မရွိတဲ့အတြက္ အစိုးရဘက္နဲ႔ သူတို႔နဲ႔ ေနျပည္ေတာ္မွာ ဒါကို ပထမ အႀကိမ္အစည္းအေ၀းကို ဆက္လုပ္ႏုိင္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ထားတယ္။ အဲဒါၿပီးသြားလို႔ ရွိရင္ေတာ့ UPDAC ဆိုတဲ့ Union Peace Dialogue Joint Committee (ျပည္ေထာင္စု ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးပြဲဆိုင္ရာ ပူးတြဲေကာ္မတီ) ဆိုတာ ရွိတယ္ဗ်။ အဲဒါကိုလည္း က်ေနာ္တို႔ ဆက္ၿပီးေတာ့ ဖြဲ႔ရမွာရွိတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ပထမဦးဆုံးလုပ္မယ့္ လက္မွတ္ထိုး ၿပီးေနာက္တေန႔လုပ္မယ့္ အစည္းအေ၀းေပါ့ေနာ္၊ ဒီအစည္းအေ၀းက ၁ ရက္ ၂ ရက္လည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ၁ ရက္လည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အဲဒီအစည္းအေ၀းကေနၿပီးေတာ့မွ ဆက္အေကာင္အထည္ ေဖာ္ရမယ္။ အဲေတာ့ အခု ဆက္လုပ္မယ့္ဟာအားလုံးကေတာ့ According the NCA၊ NCA မွာ သေဘာတူတဲ့အတိုင္း ဆက္လုပ္မွာပါ။ ဒီသေဘာတူခ်က္ေတြ ကလည္း အစိုးရတင္ခဲ့တာမဟုတ္ဘဲနဲ႔ တိုင္းရင္းသားေတြ တင္ခဲ့တာျဖစ္တဲ့ အတြက္ တိုင္းရင္းသားေတြလည္း ဒါကို သေဘာမတူစရာမရွိသလို အစိုးရဘက္ကလည္း ဒီအတိုင္းပဲ ဆက္အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းအားျဖင့္ အန္စီေအကို ျပဳစုခဲ့တဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြလည္း ဆက္လက္လိုက္ပါႏိုင္ဖို႔ဆိုတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ရွိပါတယ္။” ျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီး ဦးေအာင္မင္းက လြန္ခဲ့တဲ့ လပိုင္းေတြတုန္းက ေျပာၾကားခ်က္ထဲမွာ အန္စီေအကို လက္မွတ္ထိုးမယ္ဆိုရင္ မထိုးခင္မွာ မတရားအသင္းအဖြဲ႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားျခင္းမွ ပယ္ဖ်က္ေပးမယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အခု လက္မွတ္ထိုးမယ့္အဖြဲ႔ေတြထဲမွာ ဘယ္ႏွစ္ဖြဲ႔ေလာက္ မတရားသင္းမွာ ပါေနလဲ။ ဒီအဖြဲ႔အစည္းေတြကို အန္စီေအ လက္မွတ္မထိုးခင္ မတရားသင္းကေန ပယ္ဖ်က္ေပးမယ့္သေဘာလား။ “အဲဒါကေတာ့ ၀န္ႀကီးဦးေအာင္မင္းတို႔ရဲ႕ အစိုးရဌာနေတြေပါ့ေနာ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ျပည္ထဲေရး ၀န္ႀကီးဌာနတို႔ဘာတို႔၊ သမၼတရုံးတို႔က ေဆာင္ရြက္ရမယ္လို႔ပဲ နားလည္ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ အခု လက္မွတ္ထိုးဖို႔ေပါ့ဗ်ာ ၇ ဖြဲ႔ရယ္၊ အာရ္စီအက္စ္အက္စ္ (ရွမ္းျပည္တပ္မေတာ္- ေတာင္ပိုင္း) လည္းထိုးမယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ကလည္း ေမွ်ာ္လင့္ထားေတာ့ အနည္းဆုံး ၈ ဖြဲ႔လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ သူတို႔ကို စာခ်ဳပ္ထဲမွာေတာ့ လက္မွတ္ထိုးၿပီးတဲ့ေနာက္ ေနာ္၊ လက္မွတ္ထိုးၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာမွ ျဖဳတ္ေပးဖို႔ပဲ။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ဆုံး ဒီသေဘာတူညီခ်က္ ေပါ့ေလ၊ ၄ ရက္ေန႔မွာလုပ္တဲ့သေဘာတူညီခ်က္ေရာ၊ သမၼတႀကီးနဲ႔ ေတြ႔တုန္းကေရာေပ့ါေနာ္ လက္မွတ္မထိုးခင္မွာ ဒါကို ျဖဳတ္ၿပီးသားျဖစ္ရပါေစမယ္လို႔ ေျပာတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ လက္မွတ္မထိုးခင္ ၂ ရက္လား၊ ၃ ရက္လား က်ေနာ္မသိေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒါကေတာ့ အစိုးရဘက္က ဆက္ၿပီးေဆာင္ရြက္ေပးမယ္လို႔ ေျပာတဲ့အတြက္ သူ႔ရဲ႕ဥပေဒ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းနဲ႔ပဲ ေဆာင္ရြက္ေပးမွာပါပဲ။ ရွစ္ဖြဲ႔ထဲမွာ ဘယ္ႏွဖြဲ႔က မတရားအသင္း သို႔မဟုတ္ အၾကမ္းဖက္အေနနဲ႔ သတ္မွတ္ထားတာေတာ့ က်ေနာ္ေတာ့ အေသးစိတ္မသိေသးဘူး။ ဒါေပမယ့္ ရွိတာအားလုံးကေတာ့ အစိုးရအဖြဲ႔က လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအတိုင္း ႀကိဳၿပီးေတာ့ ေၾကညာမယ္၊ ၂ ရက္လား ၃ ရက္လာေတာ့ က်ေနာ္ မသိေသးပါဘူး။” အန္စီေအစာခ်ဳပ္ေပၚထြန္းလာေရးမွာ MPC ျမန္မာၿငိမ္းခ်မ္းေရးစင္တာက ေတာက္ေလ်ာက္ပါ၀င္ ခဲ့တယ္။ အခုလတ္တေလာ ၇ ဖြြဲ႔က လက္မွတ္ထိုးေတာ့မယ္။ က်န္အဖြဲ႔ေတြက ထိုးေရးကို ျငင္းဆန္တာမဟုတ္ဘဲ အားလုံးပါ၀င္လက္မွတ္ေရးထုိးႏိုင္ေရးအတြက္ ေစာင့္ဆိုင္းၾကတယ္။ က်န္အဖြ႔ဲအစည္းေတြ ထပ္မံပါ၀င္လက္မွတ္ထိုးႏိုင္ေရး လမ္းဖြင့္ထားမႈအေျခအေန။ “ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ SD အထူးကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔ေပါ့ဗ်ာ။ SD Member (အထူးကိုယ္စားလွယ္ အဖြဲ႔၀င္) ေပါ့။ ပထမ NCCT (တျပည္လုံးအပစ္ရပ္ညိႇႏိႈင္းေရးအဖြ႔ဲ) က ၁၆ ဖြဲ႔၊ ေအဘီအက္စ္ဒီအက္ဖ္ ပါေတာ့ အက္စ္ဒီက ၁၇ ဖြဲ႔လို႔ သူတို႔ သတ္မွတ္တာရွိပါတယ္။ အဲဒီ ၁၇ ဖြဲ႔မွာ သူတို႔ လက္မွတ္မထိုးခ်င္ဘူးလို႔ ေျပာသူမရွိဘူးခင္ဗ်။ က်ေနာ္တို႔အစိုးရဘက္က ဖိတ္ၾကားႏိုင္မႈ မရွိေသးတာရယ္၊ သူတို႔အတြက္ All Inclusive အားလုံးပါ၀င္ေရးဆိုၿပီးေတာ့ ေစာင့္မယ္ဆိုတဲ့သေဘာရွိေတာ့ ဒါေတြအားလုံးကိုေတာ့ က်ေနာ့္အျမင္ေျပာရင္ေတာ့ ဒီစာခ်ဳပ္ပါ အတိုင္း ဆက္ၿပီးေတာ့ အဆင့္လိုက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းကသာလွ်င္ သူတို႔ရဲ႕ ယုံၾကည္မႈကို ပိုရၿပီးေတာ့ သူတို႔ကို ဒါ လမ္းဖြင့္ေပးထားတဲ့အတြက္ သူတို႔လာႏိုင္ဖို႔ နံပါတ္ ၁ ေမွ်ာ္လင့္တယ္ေပါ့ေနာ္။ နံပါတ္ ၂ ကေတာ့ အန္စီေအကို လက္မွတ္ေရးထုိးၿပီးတဲ့ အခ်ိန္မွာ အစုိးရဘက္က လိုက္နာေစာင့္ထိန္းမယ့္ ကိစၥရပ္ေတြကလည္း ခ်က္ျခင္းေဆာင္ရြက္ ႏို္င္မယ္လို႔ လက္မွတ္ထိုးတဲ့လူေတြေရာ၊ က်ေနာ္တို႔လည္း ယုံတဲ့အတြက္ ဒါကလည္း ဒုတိယ သူတို႔လက္မွတ္ထိုးဖို႔အတြက္ကို ပိုၿပီးေတာ့ တြန္းအားေပးႏို္င္မယ္။ တတိယကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီ Process က တဖက္တည္းလုပ္တာ မဟုတ္ဘူး။ ႏွစ္ဖက္ ပူးေပါင္းလုပ္ေနရင္းနဲ႔ သူတို႔ကလည္း မထိုးေသးတဲ့လူေတြနဲ႔ SD member ေတြ ေတာက္ေလွ်ာက္ဆက္သြယ္ၿပီးေတာ့ ဒီဘက္ကဟာေတြ သူတို႔လည္း ရွင္းျပေနတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒီ Process ျဖစ္စဥ္ မွာေတာ့ တခ်ဳိ႕အဖြဲ႔ေတြက သိပ္မၾကာခင္မွာေတာ့ ဒီထဲမွာ ပါ၀င္လာဖို႔ က်ေနာ္တို႔ ေမွ်ာ္လင့္ထားတယ္ဗ်။”