၂၀၁၅ မတ္ ၃၁ ရက္က သေဘာတူညီခဲ့သည့္ အတည္ျပဳမူၾကမ္းကို အဓိကထားကာ လက္မွတ္ လာေရာက္ထိုးၾကရန္ ဦးသိန္းစိန္က ဖိတ္ေခၚၿပီးေနာက္တြင္ ဤစာခ်ဳပ္ကို ယခုအဆင့္တြင္ လက္မွတ္ထိုးသင့္ မသင့္၊ တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအၾကား၌ ရပ္တည္ခ်က္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေပၚလာႏုိင္ပါသည္။ ယင္းနဲ႔ စပ္လ်ဥ္း၍ သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းရင္းသား လူထုမ်ား၏ သေဘာထားထုတ္ေဖာ္ခြင့္ ရေစေရးအတြက္ တရား၀င္စာခ်ဳပ္ ျဖစ္ႏုိင္ေရး လိုအပ္ခ်က္မ်ားအား ႏုိင္ငံတကာနဲ႔ ျပည္တြင္းဥပေဒ႐ႈေထာင့္မ်ားမွ တင္ျပပါမည္။ မေ၀းလွသည့္ တခ်ိန္ခ်ိန္တြင္ စနစ္တက် ျပင္ဆင္ေရးသားထားေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္အား အားလံုး ၀ိုင္း၀န္းကာ လက္မွတ္ထိုးၾကရပါမည္။ ဤသည္ကို ျငင္းဆန္၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ဦးတည္သည့္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးေရး၀ိုင္းအား မ်က္ကြယ္ျပဳကာ လက္နက္ကိုင္တိုက္ပြဲ သက္သက္နဲ႔သာ ျပႆနာကို ေျဖရွင္းမည္ဟူ၍ မည္သည့္ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းကမွ် ေတာင္းဆိုေနျခင္း၊ ရပ္တည္ေဆာင္ရြက္ေနျခင္းကို မေတြ႔ရပါ။ သို႔ရာတြင္ ျမန္မာစစ္အစိုးရ အလိုက် ယခုအခ်ိန္မွာပင္ ဤစာခ်ဳပ္ကို ခ်က္ခ်င္းႀကီး လက္မွတ္ထိုး ခ်ဳပ္ဆိုရန္ အဘယ္ေၾကာင့္ လိုအပ္ပါသနည္း။ လက္မွတ္မထိုးပါက တိုက္ပြဲမ်ား ျပန္ျဖစ္ကာ ေသြးထြက္သံယိုမ်ား ေပၚလာႏုိင္ပါမည္လား။ ဤသည္ကို ဆန္းစစ္ရန္ လုိအပ္လာပါသည္။ လက္ရွိ ဘက္နွစ္ဘက္ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားတြင္ အဓိကအားျဖင့္ ပါ၀င္ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြး ေနၾကသည့္ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းႀကီးမ်ားသည္ ျပည္နယ္အဆင့္မွာ သာမက ျပည္ေထာင္စုအဆင့္မွာပါ အပစ္ရပ္စာခ်ဳပ္မ်ားအား လက္မွတ္ေရးထိုးခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ၾကၿပီး ျဖစ္သည္။ ေကအိုင္အိုနဲ႔လည္း စစ္ရွိန္ေလွ်ာ့ရန္ သေဘာတူ လက္မွတ္ထိုးထားခဲ့ၾကၿပီးျဖစ္သည္။ အဆိုပါ စာခ်ဳပ္မ်ား၊ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားတြင္ ေနာင္ခ်ဳပ္ဆိုမည့္ တႏုိင္ငံလံုး အပစ္ရပ္စာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးျခင္း မျပဳပါက မူလစာခ်ဳပ္ ပ်က္ျပယ္ေစရမည္ ဟူေသာ ကန္႔သတ္ခ်က္ မပါရွိပါ။ သို႔ျဖစ္၍ ယခု အတည္ျပဳမူၾကမ္းအား လတ္တေလာ လက္မွတ္ေရးထိုးခ်ဳပ္ဆိုျခင္း မျပဳေသး႐ုံမွ်နဲ႔ မူလရရွိထားခဲ့ေသာ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားသည္ ဥပေဒသေဘာအရ အလိုအေလ်ာက္ ပ်က္ျပယ္မသြားပါ။ သို႔ျဖစ္၍ ျမန္မာစစ္အစိုးရအေနျဖင့္ အသက္၀င္ေနဆဲ ျဖစ္ေသာ အဆိုပါစာခ်ဳပ္မ်ား၊ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားအား ဥေပကၡာျပဳၿပီး ၎၏ သေဘာဆႏၵ တခုတည္းနဲ႔ တဖက္သတ္ထိုးစစ္ႀကီးမ်ား ဆင္ႏႊဲတိုက္ခိုက္၍ မရပါ။ ဤသို႔ျပဳပါက ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ၿပီးေသာ စာခ်ဳပ္မ်ားနဲ႔ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားအား ျမန္မာစစ္အစိုးရကိုယ္တိုင္က တဖက္သတ္ ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္း ျဖစ္ပါမည္။ တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႔အစည္းမ်ားတြင္ တာ၀န္မရွိပါ။ ဤသို႔ ခ်ိဳးေဖာက္တတ္ေသာ အစိုးရမ်ိဳး ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားလွ်င္ ယခု တႏုိင္ငံလံုး ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈ ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္ကို အဘယ္ေၾကာင့္ ထပ္မံ ခ်ဳပ္ဆိုရန္အေၾကာင္း ရွိပါသနည္း။ ျမန္မာစစ္အစိုးရဘက္က ၎တို႔ အလိုမက်ပါက ထပ္မံ ခ်ိဳးေဖာက္ဦးမည္သာ ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္၍ ယခုရရွိထားသည့္ တႏုိင္ငံလံုး ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈ ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္ (အတည္ျပဳ မူၾကမ္း) ကို လက္မွတ္ေရးထိုး ခ်ဳပ္ဆိုျခင္း မျပဳေသး႐ုံမွ်နဲ႔ တိုက္ပြဲႀကီးမ်ား ျပန္ျဖစ္၊ ဘက္နွစ္ဘက္ စစ္သည္မ်ားနဲ႔ ျပည္သူလူထုမ်ား ေသြးထြက္သံယိုျဖစ္ၾကမည္ ဆုိပါက တာ၀န္ရွိသူမွာ ျမန္မာ စစ္အစိုးရသာ ျဖစ္ပါမည္။ ယခု ရရွိထားသည့္ အတည္ျပဳမူၾကမ္းအရ ဆိုလွ်င္လည္း လက္မွတ္ထိုး ခ်ဳပ္ဆိုေစဦးေတာ့ အလြယ္တကူ က်ိဳးေပါက္ႏုိင္မည့္ အေနအထား ဆက္ရွိေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။ ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈ ရပ္စဲေရးကိုပင္ ခိုင္မာေအာင္ မလုပ္ႏုိင္ေသးသည့္ အတည္ျပဳမူၾကမ္း ဟူသည္အား ခ်က္ခ်င္း လက္မွတ္ေရးထိုးခ်ဳပ္ဆိုရန္ အေရးေပၚ အေၾကာင္းရပ္ မရွိပါ။ ခ်ဳပ္ဆိုသင့္သည့္ စာခ်ဳပ္မွာ ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈမ်ား တကယ္တန္း ျပန္မျဖစ္ေစသည့္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈမ်ား ခိုင္မာစြာ ပါရွိေနေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္ ျဖစ္သည္။ တႏုိင္ငံလံုး ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈ ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုလိုသည္မွာ ျမန္မာစစ္အစိုးရ ျဖစ္သည္။ ၎ကို လိုက္ပါေဆြးေႏြးရင္း တိုင္းရင္းသား ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၏ အေျခခံမ်ားျဖစ္သည့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု၊ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရး၊ လူသားခ်င္းစာနာမႈ အကူအညီမ်ား၊ ႏုိင္ငံေရး ေဆြးေႏြးပြဲဆိုင္ရာမ်ား၊ မတရားအသင္း ေၾကညာ ထားျခင္းမွ ပယ္ဖ်က္ေရးဆိုင္ရာမ်ား၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ပါ၀င္ခြင့္၊ ၾကားကာလအတြင္း ေဆာင္ရြက္မည့္ အစီအစဥ္မ်ား စသည္တို႔အား ထည့္သြင္းေဆြးေႏြးလာၾကျခင္းျဖစ္သည္။ အပစ္ရပ္စာခ်ဳပ္သက္သက္ မဟုတ္ေတာ့။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္ အသြင္ေဆာင္လာလ်က္ ရွိပါၿပီ။ ဤသည္မွာ ေကာင္းသည့္လကၡဏာ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာစစ္အစိုးရသည္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို တကယ္တန္း လိုလားသည္မွန္ပါမူ ဘက္နွစ္ဘက္ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ဆက္လက္က်င္းပကာ ျပည့္စံုေကာင္းမြန္သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္တခု ျဖစ္လာေစေရးအတြက္ ၀ိုင္း၀န္းႀကိဳးပမ္းေပးရန္ တာ၀န္ရွိသည္။ ယခုအဆင့္တြင္ လက္မွတ္ထိုးလိုၾကသည့္ တိုင္းရင္းသား ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔မ်ားကိုယ္တိုင္ မိမိတို႔ကိုယ္ကို ျပန္လည္သံုးသပ္ရန္ လိုအပ္လာပါသည္။ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္အထိ ၎တို႔ အသီးသီးနဲ႔ ျမန္မာစစ္အစိုးရတို႔ လက္မွတ္ထိုးထားခဲ့သည့္ စာခ်ဳပ္မ်ားနဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ပါက ယခုရရွိထား သည့္ တႏုိင္ငံလံုး ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္ (အတည္ျပဳမူၾကမ္း)သည္ မ်ားစြာ ကြာျခားသြားခဲ့ပါၿပီ။ တိုးတက္မႈအေျမာက္အျမားကို ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ၿပီ ျဖစ္သည္။ ဤသည္မွာ အားလံုးစုေပါင္းႀကိဳးပမ္းမႈ၏ ရလဒ္ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ယခုရထားေသာ (အတည္ျပဳမူၾကမ္း) အဆင့္မွ်နဲ႔ လက္မွတ္ေရးထိုး ေပးလိုက္မည္ဆိုပါမူ စစ္မွန္ေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ အုတ္ျမစ္ခ်ရာ မေရာက္ဘဲ ("အေယာင္ျပ" ဒီမိုကေရစီနဲ႔ "ေ၀ါဟာရ" မွ်သာရမည့္ ဖက္ဒရယ္တို႔ျဖင့္) စစ္အာဏာရွင္စနစ္ သက္ဆိုးရွည္ေရးကို လက္ေတြ႔အရ ပံ့ပိုးေပးလုိက္ရာမ်ား ေရာက္ေနမည္လား သံုးသပ္ရန္ လိုအပ္လာပါသည္။ ဤသည္ကို သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းရင္းသား ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက ကိုယ္စားျပဳထားသည့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး အသီးသီးကိုယ္တိုင္က ေလ့လာ၊ သေဘာထားမ်ား စုစည္းထုတ္ေဖာ္၊ ယခုရထားေသာ (အတည္ျပဳမူၾကမ္း) လက္မွတ္ထိုးေရး၊ မထိုးေရးကို ဆံုးျဖတ္ ေဆာင္ရြက္ၾကမည့္ မိမိတို႔႔၏ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအား အႀကံျပဳခ်က္မ်ား ေပးပို႔ၾကမည္ဆိုလွ်င္ အက်ိဳးရွိႏုိင္ပါမည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ျပႆနာသည္ လက္နက္ကိုင္စြဲ တိုက္ပြဲ၀င္ေနၾကသည့္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ ျပႆနာ သက္သက္ မဟုတ္ပါ။ တိုင္းရင္းသားေပါင္းစံု လူထုႀကီးတရပ္လံုး၏ ျပႆနာျဖစ္သည္။ ယခုအခ်ိန္တြင္ ဤသည္ကို ဆံုးျဖတ္ေဆာင္ရြက္ၾကမည့္ တိုင္းရင္းသားေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔အစည္း အသီးသီးမ်ား သည္ မိမိတို႔ သက္ဆိုင္ရာ လူထုမ်ား၊ မိမိတို႔ကို အစဥ္တစိုက္ ေထာက္ခံလာခဲ့ၾကေသာ ျပည္တြင္းနဲ႔ ျပည္ပရွိ လူထုအသင္းအဖြဲ႔မ်ားနဲ႔ (ျဖစ္နိုင္လွ်င္ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က်) ေတြ႔ဆံု သေဘာထားဆႏၵမ်ား ရယူျခင္း၊ အနည္းဆံုးအားျဖင့္ အေ၀းေရာက္ဆႏၵမ်ား ရယူျခင္းတုိ႔ ေဆာင္ရြက္နုိင္မည္ဆိုပါက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလႈပ္ရွားမႈသည္ လူထုလႈပ္ရွားမႈအသြင္ ေဆာင္လာပါမည္။ လူထုအင္အားမ်ား ပါလာပါမည္။ ယင္းသို႔ ေဖာ္ေဆာင္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္သည္သာ စစ္မွန္သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ဦးတည္ႏိုင္ပါသည္။ ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္းအၾကား ခ်ဳပ္ဆိုသည့္ စာခ်ဳပ္(သို႔မဟုတ္) ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ အသြင္လကၡဏာ ေဆာင္ေသာ နိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္း (ဥပမာ အိုင္အယ္လ္အို)တို႔အၾကား ခ်ဳပ္ဆိုသည့္စာခ်ဳပ္ျဖစ္မွသာ နိုင္ငံတကာဥပေဒအရ တရား၀င္စာခ်ဳပ္ ျဖစ္ပါမည္။ ၄င္းအေျခခံအရ ဆိုပါမူ အစိုးရနဲ႔ ၄င္းကို ဆန္႔က်င္ ေတာ္လွန္တိုက္ခိုက္ေနၾကသည့္ လက္နက္ကိုင္ အင္အားစုမ်ား အၾကား ခ်ဳပ္ဆိုေသာ စာခ်ဳပ္မ်ားသည္ ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒအရ တရား၀င္စာခ်ဳပ္မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ သို႔ရာတြင္ တိုင္းရင္းသားေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားသည္ အေျခအေနနွစ္ရပ္ေအာက္ တြင္ ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒအရ အေရးထားရမည့္အရာ ျဖစ္သြားမည္ဆိုပါက ႏိုင္ငံတကာ ရႈေထာင့္မွေန၍ တရား၀င္မႈကို တစံုတရာ ခ်ဥ္းကပ္နိုင္ဖြယ္ရွိလာပါသည္။  ပထမတရပ္မွာ နိုင္ငံတကာ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားသည့္ဥပေဒ၊ အေျခခံမ်ားအား စာခ်ဳပ္တြင္ ထည့္သြင္း ခ်ဳပ္ဆိုျခင္းနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာမွ ပါ၀င္လက္မွတ္ေရးထိုးျခင္း ျဖစ္သည္။ သာဓကအေနျဖင့္ အစိုးရနဲ႔ Revolutionary United Front (RUF) တို႔အၾကား ခ်ဳပ္ဆိုသည့္ စာခ်ဳပ္တြင္ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈဆိုင္ရာမ်ားအား ထည့္သြင္းခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ၾကသည္။ ယင္းသို႔ျဖင့္စာခ်ဳပ္မွေန၍ နိုင္ငံတကာက ပါ၀င္ပတ္သက္ႏိုင္ေရး လမ္းေၾကာင္းကို ပြင့္သြားေစျခင္းဟု ဆိုႏိုင္သည္။ ဒုတိယတရပ္မွာ ေခတ္သစ္ႀကိဳ နိုင္ငံတကာဥပေဒက လက္ခံလာသည့္။ (မိမိတို႔ သမိုင္းေၾကာင္း၊ ရိုးရာအစဥ္အလာ၊ ဘာသာစကား၊ နယ္ေျမတို႔ကိုယ္စီ ရွိၾကသည့္) လူမ်ိဳးမ်ားအား သမိုင္းေၾကာင္းအရ ဦးစားေပးမႈ အေျခခံမွ ေန၍ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ား (Indigenous Peoples) အေနျဖင့္ အသိအမွတ္ျပဳခြင့္ရေရး ရႈေထာင့္မွ ခ်ဥ္းကပ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ လြတ္လပ္ေသာ ႏိုင္ငံတည္ေထာင္ျခင္းမွ လြဲ၍ ယင္း၏ ေအာက္တဆင့္နိမ့္ရံုမွွ် ျဖစ္ေသာ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ အျပည့္အ၀ရထိုက္သည့္ လူထုအေနအထားမ်ိဳးမွ စာခ်ဳပ္ကို ခ်ဥ္းကပ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ သာဓကအားျဖင့္ မကၠဆီကန္အစိုးရနဲ႔Chiapas လူမ်ိဳးမ်ား (ဇက္အန္အယ္လ္ေအမွတဆင့္) ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အစိုးရနဲ႔ စစ္တေကာင္းေတာင္တန္းရွိ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ား၊ အိႏၵိယအစိုးရနဲ႔ အေရွ႕ေျမာက္ေဒသရွိ လူမ်ိဳးအုပ္စုမ်ား၊ ျပင္သစ္နဲ႔ နယူးကယ္လီဒိုးနီးယားရွိ Kanaks မ်ား၊ ဂြာတီမာလာ အစိုးရနဲ႔ ေဒသခံ တိုင္းရင္းသားမ်ား အစရွိသည္တို႔ ျဖစ္သည္။ အလားတူ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားအား ေတာင္အာဖရိကအစိုးရနဲ႔ Khomani San တို႔အၾကားတြင္ လည္းေကာင္း၊ ကေနဒါအစိုးရနဲ႔ ေဒသခံ တိုင္းရင္းသားမ်ားအၾကားတြင္ လည္းေကာင္း ရရွိခဲ့ၾကၿပီး ေျမယာအျငင္းပြားမႈမ်ားနဲ႔ ဆက္ႏြယ္သည့္ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ဆိုင္ရာမ်ား ပါ၀င္သည္။ စင္စစ္အားျဖင့္မူ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ တိုင္းရင္းသားမ်ားသည္ စုေပါင္းအခြင့္အေရးတြင္ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားနဲ႔ တန္းတူ ရထိုက္သူမ်ား ျဖစ္သည္။ ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ားဆိုလွ်င္ တႏိုင္ငံလံုး လူဦးေရအရ တြက္ပါမူ လူနည္းစု ဟူ၍ပင္ ဆို၍ မရႏိုင္ပါ။ သို႔ျဖစ္၍လည္း တန္းတူေရးနဲ႔ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္အတြက္ တေလွ်ာက္လံုး ဦးတည္တုိက္ပြဲ၀င္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပည္တြင္းစစ္ျပသနာကို အေျဖရွာႏိုင္ေရးအတြက္ အထက္ပါ ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒအေျခခံမ်ားနဲ႔ ဆက္စပ္ကာ ျမန္မာမဟုတ္ေသာ တိုင္းရင္းသားမ်ား အေနျဖင့္ ေဒသခံ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရး Indigenous Peoples’ Rights ကို ေဖာ္ထုတ္ ေတာင္းဆိုရန္ လိုအပ္လာသည္။ ျမန္မာလူမ်ိဳးလည္း တိုင္းရင္းသား၊ ျမန္မာမဟုတ္ေသာ အျခားတိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးမ်ားလည္း တိုင္းရင္းသားဟူရံုမွ်နဲ႔ မလံုေလာက္ေတာ့ပါ။ ျမန္မာလူမ်ိဳးလည္း တိုင္းရင္းသား ဟူသည္ကို သမိုင္းအရ အျငင္းပြားဖြယ္မရွိ။ သို႔ရာတြင္ တိုင္းရင္းသား ျပည္နယ္မ်ားတြင္ ျမန္မာမဟုတ္ေသာ သက္ဆိုင္ရာတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးအသီးသီးသည္ သမိုင္းတြင္ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ား ထက္ အရင္ဦးစြာေရာက္ရွိ အေျခစိုက္ ေနထိုင္လာခဲ့ၾကသည့္ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ား ျဖစ္သည္။ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ျမန္မာအစ တေကာင္းက ဟူသည့္ ဆိုရိုးစကားလာရွိသည့္အတုိင္း တေကာင္း၊ ပုဂံစသည့္ ေျမျပန္႔ေဒသတ၀ိုက္တြင္ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ားျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ၄င္းတို႔သည္ ျမန္မာ မဟုတ္သည့္ အျခားတိုင္းရင္းသားျပည္နယ္အသီးသီးတြင္ ေဒသခံ တိုင္းရင္းသားမ်ားမဟုတ္၊ ေနာက္ပိုင္းမွ သြားေရာက္ အေျခစိုက္ေနထိုင္လာခဲ့ၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္၍ အဆိုပါ ျပည္နယ္အသီးသီးတြင္ စာေရးသူကဲ့သို႔ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ေဒသခံ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရး မရထိုက္။ တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္မ်ား၌ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ား နွစ္ရာေပါင္းမ်ားစြာ အစဥ္တစိုက္ အေျခစိုက္ ေနထိုင္လာခဲ့ၾကသည့္ ေရေျမ၊ ေတာေတာင္နဲ႔ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္မ်ားအား ၄င္းတို႔သာလွ်င္ အဓိက ပိုင္ဆိုင္စီမံခန္႔ ခြဲခြင့္ရွိသည္။ ဤသည္မွာ ၄င္းတို႔ရဲ႕ စုေပါင္းအခြင့္အေရး သာမက ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္လည္း ျဖစ္သည္။ ဤ အျမင္ကို ရွင္းလင္းစြာလက္ခံၿပီးေနာက္တြင္ ျမန္မာစစ္အစိုးရအေနျဖင့္ စာခ်ဳပ္ကို ခ်ဥ္းကပ္မွသာ သဘာ၀က်ပါမည္။ ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒ အေျခခံမ်ားနဲ႔လည္း ကိုက္ညီပါမည္။ ေရေျမ၊ ေတာေတာင္၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္မ်ား အေပၚတြင္ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ား၏ ပိုင္ဆိုင္၊ အသံုးခ်၊ စီမံခန္႔ခြဲပိုင္ခြင့္ကို ျငင္းပယ္ပါက ယင္းတို႔အေပၚတြင္ အေျခခံကာ က်င့္သံုးရမည့္ သီးသန္႔ျဖစ္ေသာ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဓေလ့ထံုးတမ္း၊ ရိုးရာအစဥ္အလာ၊ ဘာသာစကားနဲ႔ စာေပမ်ား တျဖည္းျဖည္း ေမွးမိန္ကာ ေပ်ာက္ကြယ္သြားပါမည္။ ထိုအခါတြင္ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ေၾကာင့္ဟူ၍ လြယ္လင့္တကူ လက္ညွိဳးထိုးရံုထက္ပို၍ ဆိုးကာ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားက ျမန္မာ မဟုတ္ေသာ အျခားတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားအေပၚ ကိုလိုနီျပဳသည္ဟူ၍ စြပ္စြဲခံရႏိုင္ပါမည္။ ယင္းသို႔ ျဖစ္လွ်င္ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ားရဲ႕ အခြင့္အေရးအား ႏိုင္ငံတကာလူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ဆက္စပ္သည့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ား ေပၚေပါက္လာလွ်င္ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားကိုယ္တိုင္ ဂုဏ္သိကၡာထိခိုက္ဖြယ္ရွိသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ျမန္မာ မဟုတ္သည့္ တိုင္းရင္းသားမ်ားအား ၄င္းတို႔၏ သက္ဆိုင္ရာျပည္နယ္အသီးသီး ေဒသခံ တိုင္းရင္းသား အခြင့္အေရးကို အသိအမွတ္ျပဳေဖာ္ဆာင္ေပးရန္သည္ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားကိုယ္တိုင္၏ ပခံုးေပၚကို က်ေရာက္ေနပါၿပီ။ ဤအေျခခံမွ ေန၍ လက္ရွိ ခ်ဳပ္ဆိုမည့္စာခ်ဳပ္ကို ခ်ဥ္းကပ္ကာ အုတ္ျမစ္မ်ား ခ်သြားမည္ဆိုပါက စစ္မွန္သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ဦးတည္ႏိုင္ပါမည္။ သို႔မဟုတ္ဘဲ ေနာင္ကို က်င္းပမည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေပးထားေသာ ႏုိင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲ ဟူသည္မ်ား အေပၚတြင္သာ ယံုၾကည္ၿပီး ပံုထားလိုက္လွ်င္ ယင္းတြင္ ပံုသဏၭာန္အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ စုဖြဲ႔မႈအဖံုဖံုျဖင့္ "စစ္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္း၊ သစ္မ်ားနဲ႔ ျမန္မာလူမ်ိဳး ဧရာမအမ်ားစုအား" လူမ်ားစုႀကီး ေနရာရေအာင္ ဖန္တီးေပးထားမည္မွာ ေသခ်ာေနသည္။ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္မွေန၍ ၁၅ ႏွစ္နီးပါးၾကာ က်င္းပခဲ့သည့္ အမ်ိဳးသားညီလာခံမ်ိဳးအား "ႏုိင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲ"ဟူ၍ ေခါင္းစဥ္ ေျပာင္းတပ္ကာ ဒုတိယအႀကိမ္ က်င္းပခြင့္ေပးျခင္းထက္ ပိုႏိုင္ဖြယ္မရွိပါ။ ေဒသခံ တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္မ်ား ရရွိႏိုင္ေရးဟူသည္မွာ စိတ္ကူးယဥ္အိပ္မက္မွ်နဲ႔ နိဂံုး ခ်ဳပ္သြားႏိုင္ပါမည္။ သို႔ျဖစ္၍ ယခု အတည္ျပဳမူၾကမ္းဟူသည္အား လြယ္လင့္တကူ လက္မွတ္ထိုးေပး လိုက္ျခင္းမျပဳဘဲ နိုင္ငံတကာအသြင္လကၡဏာေဆာင္သည့္အျပင္ ဥပေဒသေဘာအရ စာခ်ဳပ္၏ အဂၤါရပ္နဲ႔ ညီညြတ္ေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး သေဘာတူညီခ်က္မ်ိဳး ေပၚထြက္လာရန္ ဆက္လက္ႀကိဳးပမ္းမည္ဆိုပါက တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္မ်ား အားလံုးအတြက္ အက်ိဳးရွိႏိုင္ပါမည္။ သို႔ျဖစ္လွ်င္ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒအရ တစံုတရာ အသိအမွတ္ျပဳ ခံရကာ ျပည္တြင္းဥပေဒအရလည္း တရား၀င္သည့္ သေဘာတူညီခ်က္ ျဖစ္ရပါမည္။ ယင္းအတြက္ လိုအပ္ခ်က္မ်ားမွာ အဘယ္နည္း။ (၁) သေဘာတူညီခ်က္လက္မွတ္ေရးထိုးသည့္ စာခ်ဳပ္၀င္မ်ားသည္ တရား၀င္ရမည္။ တရား၀င္ အဆင့္အတန္း ရွိေနရမည္။ အနည္းဆံုးအားျဖင့္ လက္မွတ္ေရးထိုးၿပီးသည့္အခ်ိန္တြင္ တရား၀င္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအျဖစ္ ေရာက္ရွိသြားၿပီျဖစ္ေၾကာင္း သေဘာတူညီခ်က္တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိရန္ လိုသည္။ (၂) စာခ်ဳပ္ကို ခ်ဳပ္ဆိုၾကသည့္ ဘက္နွစ္ဘက္ကို ရွင္းလင္းစြာ ေဖာ္ျပရမည္။ (၃) သေဘာတူညီခ်က္အား ပံုစံတက် ေရးသား ေဖာ္ျပ၊ တိက်ရွင္းလင္းမႈရွိကာ အခြင့္အေရးမ်ားနဲ႔ တာ၀န္ရွိမႈကို ေပၚလြင္ေစရပါမည္။ (၄) နိုင္ငံတကာဥပေဒက ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုၾကမည့္ ဘက္နွစ္ဘက္အေပၚ သက္ေရာက္မႈ ရွိေစျခင္း၊ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုရာတြင္ ေရြးခ်ယ္မႈကို ဆန္႔က်င္ၿပီး တေျပးညီ က်င့္သံုးျခင္း၊ ယခင္က အလားတူ စာခ်ဳပ္မ်ား ရွိခဲ့လွ်င္ မည္သည့္စာခ်ဳပ္က လႊမ္းမိုးေၾကာင္ ရွင္းလင္းစြာေဖာ္ျပျခင္း၊ စသည္တို႔ျဖင့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးအေျခခံကို ေဖာ္ေဆာင္ရပါမည္။ (၅) ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ားရဲ႕ အခြင့္အေရး၊ လူအခြင့္အေရးအေျခခံမ်ားမွေန၍ လတ္တေလာ ျပႆနာမ်ားကို ခ်က္ျခင္း စတင္ေျဖရွင္းႏိုင္မည့္သေဘာတူညီခ်က္မ်ားနဲ႔ အရင္းခံ ျပႆနာမ်ားကို ေရရွည္ေျဖရွင္းႏိုင္မည့္ အေျခခံ သေဘာတူညီခ်က္မ်ား ပါရွိရန္ လိုပါမည္။ (၆) သေဘာတူညီခ်က္မ်ားအား အေကာင္အထည္ေဖာ္မည့္အဖြဲ႔အစည္းတရပ္ရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းမႈကို ထည့္သြင္းခ်ဳပ္ဆို ရပါမည္။ (၇) ဘက္တဘက္ဘက္က ေဖာက္ဖ်က္က်ဴးလြန္မႈရွိလာလွ်င္ အေရးယူေဆာင္ရြက္မည့္ ယႏၱရားမ်ားနဲ႔ ယင္း၏ ဖြဲ ့စည္းမႈကို စာခ်ဳပ္တြင္ ထည့္သြင္းရပါမည္။ (၈) တတိယအင္အားစုတြင္ စာခ်ဳပ္ကို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခြင့္ သို႔မဟုတ္ အတည္ျပဳခြင့္ရွိေၾကာင္း ရွင္းလင္းစြာ ေဖာ္ျပရပါမည္။ (၉) သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအရ အျမင့္ဆံုးတာ၀န္ရွိသူနဲ႔ တဘက္အဖြဲ႔အစည္း၏ အျမင့္ဆံုး တာ၀န္ရွိသူမ်ားတို႔ လက္မွတ္ေရးထိုးနိုင္လွ်င္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္သည္။ စာခ်ဳပ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာ၌ ၀င္ေရာက္ပံ့ပိုးေထာက္ကူေပးမည့္ ကုလသမဂၢ၊ (အီးယူနွင့္ အာဆီယံ တို႔ကဲ့သို႔ေသာ) ေဒသႀကီးဆိုင္ရာအဖြဲ႔အစည္းႀကီးမ်ား၊ ႏိုင္ငံႀကီးမ်ား၏ အစိုးရကိုယ္စားလွယ္မ်ား အသိသက္ေသအေနျဖင့္ ပါ၀င္ လက္မွတ္ေရးထိုးေစသင့္သည္။ (၁၀) ေနာက္တက္လာမည့္ အစိုးရအဆက္ဆက္က စာခ်ဳပ္အေပၚ တာ၀န္ခံမႈကို အာမခံသည့္ ဥပေဒေဘာင္ ေနာက္ခံ ရွိေနရပါမည္။ အထက္ပါ အေျခခံစံထားခ်က္မွေန၍ လက္ရွိ အတည္ျပဳမူၾကမ္းကို သံုးသပ္ပါမည္။ (၁) စာခ်ဳပ္၀င္မ်ား၏ တရား၀င္ အဆင့္အတန္း တဘက္က တရား၀င္ေနရာ ရယူထားၿပီး အျခားတဘက္အား တရားမ၀င္ ျပဳထားလွ်င္၊ သို႔မဟုတ္ တရား၀င္ ျပဳမေယာင္နဲ႔ တရားမ၀င္သည့္ေနရာတြင္ ဆက္လက္ထားရွိနိုင္ေစမည့္ ခ်ဳပ္ဆိုခ်က္မ်ိဳး ပါရွိလွ်င္ တရား၀င္စာခ်ဳပ္ျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္ မရွိပါ။ ယခု စာခ်ဳပ္၌ အစိုးရဘက္ကသာ တရား၀င္ေနရာဆက္ယူထားၿပီး တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔မ်ားအား တရားမ၀င္ ဆက္ရွိေစမည့္ အေနအထားမ်ိဳးကို ေတြ႔ေနရသည္။ တရား၀င္စာခ်ဳပ္မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ စာခ်ဳပ္အပိုဒ္ ၂၄ (ခ) တြင္ "ဤသေဘာတူစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးၾကေသာ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ား အားလံုးကို မတရားအသင္းအျဖစ္ ေၾကညာ ထားျခင္းမွ ပယ္ဖ်က္ေရး ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္သြားရန္ သေဘာတူသည္။" ဟု ေဖာ္ျပထား သည္။ "ပယ္ဖ်က္ေရး ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္သြားရန္" ဟူသည္မွာ ဥပေဒသေဘာအရ တိက်ေရရာမႈ မရွိပါ။ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုၿပီးေနာက္ပိုင္း တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအား "မတရားအသင္းအျဖစ္ ေၾကညာထားျခင္းမွ ပယ္ဖ်က္နိုင္ေရးအတြက္ လက္နက္ျဖဳတ္ၾကပါ" ဟု ျမန္မာစစ္အစိုးရက ျဖစ္ေစ၊ ျမန္မာစစ္တပ္၏ ကာခ်ဳပ္ကျဖစ္ေစ ေတာင္းဆိုလာလွ်င္ ဤသည္မွာ စာခ်ဳပ္နဲ႔ မညီဟု မဆိုႏိုင္ပါ။ လက္နက္မျဖဳတ္သမွ်ကာလပတ္လံုး မတရားအသင္းအျဖစ္ ေၾကညာထားျခင္းမွ ပယ္ဖ်က္ျခင္းမျပဳႏိုင္ဟု ျမန္မာစစ္အစိုးရက အက်ပ္ကိုင္ႏိုင္သည္။ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ ၄င္းတို႔ လက္နက္ကိုင္တပ္အား ၿဖိဳခြဲရာ၌ ၄င္း အပိုဒ္ ၂၄(ခ)အား လက္နက္အျဖစ္လည္း သံုးသြားနိုင္သည္။ အဖြဲ႔အစည္းကို မတရားအသင္း ေၾကညာထားျခင္းမွ ပယ္ဖ်က္ေပးၿပီး ၄င္း၏ တပ္အား သည္အတိုင္းထားခဲ့လွ်င္ မည္သို႔ ျဖစ္မည္နည္း။ အဖြဲ႔အစည္းက တရား၀င္အသင္း ျဖစ္သြားမည္။ ၄င္း၏ လက္နက္ကိုင္တပ္က မတရားအသင္းအေနျဖင့္ ဆက္ရွိေနမည္။ သက္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႔အစည္းကို မတရားအသင္းအျဖစ္မွ ပယ္ဖ်က္လိုက္သည့္အခ်ိန္တြင္ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ တာ၀န္ယူမထားသူ အရပ္ဘက္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား သည္ မတရားအသင္း ဥပေဒနဲ႔ အေရးယူခံရျခင္းမွ ကင္းလြတ္သြားမည္။ အရပ္ဘက္ေရာ၊ စစ္ဘက္ေရာ နွစ္ခုလံုးအတြက္ ေခါင္းေဆာင္မႈ တာ၀န္ယူထားသူမ်ား၏ အေနအထားသည္ မည္သို႔ရွိမည္နည္း။ ဥပေဒသေဘာအရ ရႈပ္ေထြးမႈမ်ားစြာ ေပၚလာၿပီး တိုင္းရင္းသား ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔အစည္းတခုအတြင္း အခ်င္းခ်င္းအၾကားတြင္ မယံုသကၤာမ်ား၊ သံသယမ်ား၊ ျပႆနာမ်ား ေျမာက္မ်ားစြာ ေပၚလာႏိုင္သည္။ ယင္းတို႔ကို ေျဖရွင္းႏိုင္ရန္ ရယူသင့္ေသာ သေဘာတူညီခ်က္ကို ေအာက္ပါအတိုင္း အဆိုျပဳ ပါသည္။ "ဤသေဘာတူစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးၾကေသာ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား အားလံုးကို ယင္းသို႔ လက္မွတ္ေရးထိုး ခ်ဳပ္ဆိုသည့္ေန႔မွ ရက္သတၱပတ္ ၃ ပတ္အတြင္း မတရားအသင္းအျဖစ္ ေၾကညာထားျခင္းမွ အစိုးရအေနျဖင့္ ပယ္ဖ်က္ ရုပ္သိမ္းေပးသြားမည္။ ၄င္းတို႔ရဲ႕ တပ္မ်ားအား ေဒသရွိ ျပည္သူလူထုကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္သည့္ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔မ်ားအျဖစ္ ဖြဲ႔စည္းသြားႏိုင္ေရးအပါအ၀င္ အဖြဲ႔အစည္း အသီးသီး တရား၀င္ဖြဲ႔စည္း ရပ္တည္နိုင္ေရးအတြက္ တည္ဆဲဥပေဒမ်ားအား လုိအပ္သလို ျပင္ဆင္ျခင္းကို ၁ နွစ္အတြင္း အၿပီးေဆာင္ရြက္ေပးရန္ သေဘာတူသည္။" (၂) စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုၾကသည့္ ဘက္နွစ္ဘက္ ဤစာခ်ဳပ္သည္ တဘက္က ျမန္မာအစိုးရ၊ အျခားတဘက္က တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအၾကား ခ်ဳပ္ဆိုေသာစာခ်ဳပ္ဟု ေခါင္းစဥ္ တပ္ထားသည္။ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားဟု ဆိုရာ၌ တဖြဲ႔ခ်င္းကို မဆိုလိုပါ။ အစိုးရက တဖြဲ႔ခ်င္းစီနဲ႔ ခ်ဳပ္ဆိုၿပီးခဲ့သည္မွာ အမ်ားစုႀကီး ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ပင္။ ဤစာခ်ဳပ္အရ "တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ား" ဟူသည္မွာ "စုေပါင္းထား သည့္ အုပ္စု" ကို ဆိုလိုသည္။ လက္ေတြ႔တြင္လည္း ျမန္မာစစ္အစိုးရသည္ စုေပါင္းထားသည့္ အုပ္စုျဖစ္ေသာ အန္စီစီတီနဲ႔ တေလွ်ာက္လံုး ေဆြးေႏြးခဲ့သည္။ ေလာ္ခီးလာညီလာခံ ၿပီးသည့္ေနာက္တြင္ ၄င္းက ဖြဲ႔စည္းေပးလိုက္သည့္ အဆင့္ျမင့္ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔ အက္စ္ဒီအား ဆက္လက္ လက္ခံ ေဆြးေႏြးခဲ့သည္။ သို႔ျဖစ္၍ အဆိုပါ စုေပါင္းထားသည့္ အုပ္စုထဲတြင္ ပါ၀င္ေသာ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ား အားလံုးပါ၀င္ေရးထိုးမွ သာ စာခ်ဳပ္သည္ သဘာ၀က်ၿပီး တရား၀င္ႏိုင္ေခ် ရွိပါမည္။ စုေပါင္းထားသည့္ အုပ္စုထဲတြင္ မည္သည့္တိုင္းရင္းသား အဖြဲ႔အစည္းမ်ား ပါ၀င္ေနသည္ကို အတိအက်ေဖာ္ျပ၊ ၄င္းတို႔ အားလံုးနဲ႔ ေက်လည္ေအာင္ ေဆြးေႏြးၿပီး လက္မွတ္ေရးထိုးခ်ဳပ္ဆိုမွသာ စာခ်ဳပ္၏ သဘာ၀အရ ၄င္းတို႔အေပၚ စည္းေနွာင္အား ရွိသည့္ အျပင္ ခိုင္မာပါမည္။ "လက္မွတ္ထိုးခ်င္တဲ့အဖြဲ႔ေတြ လာထိုးၾက။ မထိုးေသးတဲ့အဖြဲ႔ေတြလည္းေနာက္မွ တျဖည္းျဖည္း လာထိုးႏိုင္တယ္။" ဟူသည္႔ မႈန္၀ါးၿပီး အဆံုးအစမရွိ ဖြင့္ထားသည့္မူကို က်င့္သံုးလွ်င္ စာခ်ဳပ္၏ ဦးတည္ခ်က္ကို မေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္၊ ဥပေဒစိုးမိုးေရးနဲ႔ လည္းဆန္႔က်င္၊ မည္သည့္ ႏိုင္ငံတြင္မွ်လည္း မက်င့္သံုး၊ လူထုနဲ႔ နိုင္ငံတကာ၏ ယံုၾကည္မႈကိုလည္း ထိခိုက္ပါမည္။ (၃) ပံုစံတက် ေရးသားေဖၚျပမႈ၊ တိက်ရွင္းလင္းမႈ၊ အခြင့္အေရးနွင့္ တာ၀န္ရွိမႈ၊          ပံုစံတက် ေရးသားရာတြင္မူ ခ်ဳပ္ဆိုၿပီးခဲ့သမွ်ေသာ စာခ်ဳပ္မ်ားတြင္ အေကာင္းဆံုးဟု ဆိုႏိုင္သည္။ သို႔ရာတြင္ တိက်ရွင္းလင္းမႈ မရွိေသးဘဲ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုၿပီးေနာက္ အျငင္းပြားဖြယ္ ေ၀၀ါးေနေသာေ၀ါဟာရမ်ား အေျမာက္အမ်ားကို ေတြ႔ေနရသည္။ "ျပည္ေထာင္စု မၿပိဳကြဲေရး" "ျပည္ေထာင္စု စိတ္ဓာတ္"အစရွိသည္တို႔မွာ နိုင္ငံေရးေႂကြးေၾကာ္သံအေနျဖင့္ နားေထာင္ေကာင္း ႏိုင္ဖြယ္ ရွိေသာ္လည္း ဥပေဒသေဘာအရ မတိက်။ အဓိပၸာယ္ကို လိုသလို ဖြင့္ႏိုင္သည္။ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ား၏ အခြင့္အေရးကို တင္သြင္း ေတာင္းဆိုမည္ဆိုလွ်င္ပင္ "ျပည္ေထာင္စု ၿပိဳကြဲေအာင္ျပဳသူ" "ျပည္ေထာင္စု စိတ္ဓာတ္ကင္းမဲ့သူ" အျဖစ္ စြပ္စြဲခံရႏိုင္သည္။"" "ပါ၀င္သင့္ပါ၀င္ထိုက္သူအားလံုး" "ႏွစ္ဘက္သေဘာတူညီထားသည့္ နိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈ မူေဘာင္" "သေဘာတူညီထားသည့္ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာက်င့္၀တ္" "အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအၾကား ရန္လိုေသာ ဝါဒျဖန္႔ခ်ိမႈမ်ား၊ မမွန္မကန္ေသာ (သို႔မဟုတ္) ဂုဏ္သိကၡာကို ညိႇဳးႏြမ္းေစေသာ ေျပာဆိုမႈမ်ား" ဟူသည္တို႔မွာ မည္သည့္အရာမ်ားနည္း။ "ေဒသခံမ်ား၏ ေျမယာမ်ားကို အဓမၼသိမ္းပိုက္ျခင္းနဲ႔ လႊဲေျပာင္းျခင္းမ်ား မျပဳလုပ္ရ"ဟူသည္မွာ ျမန္မာစစ္အစိုးရအေနျဖင့္ ၄င္းတို႔ ျပဌာန္းထားသည့္ ဥပေဒမ်ားကို ကိုးကားကာ သိမ္းလွ်င္ေတာ့ သိမ္း၍ ရၿပီး တိုင္းရင္းသား ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက သိမ္းပိုက္လွ်င္မူ အဓမၼ သိမ္းပိုက္သည္ဟူ၍ မစြပ္စြဲနိုင္ေပ ဘူးလား။ အတည္ျပဳမူၾကမ္း အပိုဒ္ ၅ (ဇ) တြင္ပါသည့္"အပစ္ရပ္နယ္ေျမအတြင္း တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး ကိစၥကို ညွိနိုင္း ေဆာင္ရြက္ရန္"ဟူေသာစာသားမွာ ယခင္ မူၾကမ္းအေဟာင္းတြင္ ပါခဲ့သည့္ "ျမန္မာႏိုင္ငံရဲတပ္ဖြဲ႔က တာ၀န္ယူ ေဆာင္ရြက္ရန္" ဟူသည္ထက္မူ တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာ ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မရွင္းလင္းေသးပါ။ "အပစ္ရပ္နယ္ေျမ ဟူသည္မွာ အဘယ္နည္း။" ဥပမာအားျဖင့္ ၀ိုင္းေမာ္ၿမိဳ႕၀န္းက်င္ ေကအိုင္အို လႊမ္းမိုးထားရာနယ္ေျမကို အပစ္ရပ္နယ္ေျမအျဖစ္ သတ္မွတ္လိုက္လွ်င္ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕နဲ႔ ၄င္း၏ အနီးတ၀ိုက္သည္ အပစ္မရပ္ေသးသည့္နယ္ေျမ ျဖစ္သည္။ ဆက္လက္ ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္ခြင့္ရွိေသာ နယ္ေျမျဖစ္ေနသည္။ သို ့ျဖစ္လွ်င္ တႏိုင္ငံလံုး ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈ ရပ္စဲေရးဟူေသာ စာခ်ဳပ္၏ အဓိပၸာယ္သည္ မည္သို႔ ရွိမည္နည္း။ တနိုင္ငံလံုး ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈ ရပ္စဲေရးဟူသည္ကို ကိုင္စြဲပါမူ တႏိုင္ငံလံုးအား အပစ္ရပ္နယ္ေျမအျဖစ္ သတ္မွတ္ရပါမည္။ သို႔ျဖစ္လွ်င္ အပိုဒ္ ၅(ဇ)တြင္ ပါသည့္ ေဒသတခ်ိဳ႕ကို ရည္ညႊန္းသတ္မွတ္ရန္ ႀကိဳးပမ္းသည့္ "အပစ္ရပ္နယ္ေျမ" ဟူေသာ ေ၀ါဟာရကို ျဖဳတ္ရပါမည္။  ယင္းသို႔ ျဖဳတ္လိုက္ပါက " တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးကိစၥကို ညွိႏိႈင္း ေဆာင္ရြက္ရန္" ဟူေသာ စာသားသာ က်န္ရွိပါမည္။ ဤတြင္ မရွင္းလင္းမႈ ေနာက္တဆင့္ ရွိလာျပန္သည္။ "တျပည္လံုး၏ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး ကိစၥကို ျမန္မာစစ္အစိုးရ သည္ တိုင္းရင္းသား ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔မ်ားနဲ႔ တကယ္တန္း ညွိႏိႈင္း ေဆာင္ရြက္သြားမည္လား။" ယင္းမွာ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ ယင္းကို ရည္ညႊန္းသည္ဆိုလွ်င္လည္း အတိအက် ေရးသား ေဖာ္ျပထားရ ပါမည္။ ထို႔အျပင္ လက္ေတြ႔တြင္ မည္သို႔ညိႇႏိႈင္း ေဆာင္ရြက္သြားမည္ကိုပါ ရွင္းလင္းစြာ ထပ္ေဆာင္းထည့္သြင္းကာ အတိအက် ေဖာ္ျပခ်ဳပ္ဆိုသင့္သည္။ သို႔မဟုတ္ဘဲ ယခုအတိုင္း ထားလွ်င္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးကိစၥကို ညွိႏိႈင္း ေဆာင္ရြက္မည့္ ေနရာမွာ တိုင္းရင္းသား ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ား ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္ နယ္ေျမမ်ားကို ရည္ညႊန္းသည့္ သေဘာေဆာင္သည္။ ျမန္မာစစ္အစိုးရသည္ ၄င္းတို႔လိုလား၊ ေမြးျမဴထားသည့္ တုိင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားအား မ်က္နွာသာေပး၊ အခြင့္အေရးမ်ိဳးစံုေပးကာ လက္သပ္ေမြးထား မည္။ ၄င္းတုိ႔ မနွစ္ၿမိဳ႕ေသာ အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကိုမူ တည္ဆဲဥပေဒဟူသည္မ်ားကို အသံုးျပဳကာ ျပသနာရွာလာႏိုင္သည့္ လမ္းေၾကာင္းကို ဖြင့္ေပးထားရာေရာက္သည္။ ၄င္းတို႔ ကိုယ္တိုင္ကမူ ျပစ္မႈ လံုး၀ကင္းစင္သူမ်ားပံု ဖမ္းၿပီး ဥပေဒ၏ အထက္တြင္ ဆက္လက္ေနသြားမည့္ လကၡဏာမ်ား ေတြ႔ေနရသည္။ အက္စ္အက္စ္ပီပီမွ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဆထင္အား ဖမ္းဆီးၿပီး ေထာင္ဒဏ္ ၁၀၆ နွစ္ ခ်ခဲ့သည့္ အေတြ႔အၾကံဳရွိခဲ့ၿပီ။ "ဥပေဒစိုးမိုးေရး" ဟူေသာ ေ၀ါဟာရအား စာခ်ဳပ္တြင္ ထည့္သြင္းလာျခင္းမွာ သင့္ျမတ္ ေကာင္းမြန္ပါသည္။ စာခ်ဳပ္တခုလံုး၏ အနွစ္သာရလည္း ျဖစ္သင့္သည္။ သို႔ရာတြင္ ယင္းေ၀ါဟာရ အား ကိုးကားသံုးစြဲကာ ျမန္မာစစ္အစိုးရက တကယ္တန္းအားျဖင့္ "ဥပေဒစိုးမိုးေရး"ကို ဆန္႔က်င္မႈမ်ား ေတာက္ေလွ်ာက္ က်ဴးလြန္ခဲ့၊ က်ဴးလြန္ဆဲ ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္၍ အနည္းဆံုးအားျဖင့္ တိုင္းရင္းသားေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔မ်ား အေနျဖင့္ (ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုကို စစ္မွန္စြာ တည္ေဆာက္နုိင္သည့္အခ်ိန္အထိ) မိမိတို႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးခ်ထား၊ ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္နယ္ေျမမ်ား အေပၚ ျမန္မာစစ္အစိုးရက စာခ်ဳပ္အရ "ဥပေဒစိုးမိုးေရး" ဟူသည္ကို ေႂကြးေၾကာ္ကာ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မႈမ်ား မရွိေအာင္ ကန္႔သတ္သည့္ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ား စာခ်ဳပ္တြင္ ပါ၀င္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းသင့္သည္။ ဤသည္မွာ ဘက္တဘက္မွေန၍ ျဖစ္သည္။ အျခားဘက္တဘက္တြင္လည္း တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ား ထိန္းခ်ဳပ္ထား သည့္ နယ္ေျမ၊ (အထူးသျဖင့္ သီးျခားလြတ္လပ္စြာ တည္ေထာင္ထားနိုင္သည့္ ေဒသမ်ား)အတြင္း ဒီမိုကေရစီအေျခခံတြင္ ျပည္သူလူထုအား ႀကိဳတင္ သတင္းအျပည့္အစံုေပး၊ လြတ္လပ္သည့္ သေဘာဆႏၵကို ရယူသည့္ နည္းလမ္းျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ ဖြံံၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္း ေဆာင္ရြက္ေရး မူမ်ားအား စာခ်ဳပ္တြင္ ထည့္သြင္းခ်ဳပ္ဆိုရန္ လိုပါမည္။ သို႔မဟုတ္လွ်င္ တျပည္လံုး စစ္အာဏာရွင္ႀကီး၏ ခြင့္ျပဳမႈေအာက္တြင္ ေဒသဆိုင္ရာစစ္အာဏာရွင္ကေလးမ်ား ေပၚလာမႈကို အားျဖစ္ေစပါမည္။ သို႔ျဖစ္ပါက ေဒသခံ ေအာက္ေျခတိုင္းရင္းသားလူထုမ်ားသည္ အမည္ခံ ဟန္ျပၿငိမ္းခ်မ္းေရးေအာက္တြင္ အနည္းဆံုး ဓား ၂ လက္၊ သို႔မဟုတ္ ဓားေပါင္းမ်ားစြာအား ေၾကာက္ရြံ႕ ရသည့္ဘ၀နဲ႔သာ နိဂံုးခ်ဳပ္ဖြယ္ရွိသည္။ အစိုးရ၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ရယူၿပီးမွ အိုင္ဒီပီမ်ားကို ကူညီရမည္ဆိုလွ်င္ အစိုးရက ခြင့္မျပဳလွ်င္ မည္သို႔ ေဆာင္ရြက္မည္နည္း။ "နိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲမူေဘာင္ကို ေရးဆြဲသေဘာတူညီမႈရယူျခင္း" ဟူသည္မ်ားတြင္ သေဘာမတူညီပါက မည္သို႔ ေဆာင္ရြက္မည္နည္း။ နိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲ မူေဘာင္ကို ေရးဆြဲ သေဘာတူညီမ ႈရယူေရးနဲ႔ စပ္လွ်ဥ္း၍ အပိုဒ္ ၂၀ (ခ)တြင္ ဘက္နွစ္ဘက္သာ ေဆြးေႏြးၾကရန္ ပါရွိေသာ္လည္း အပိုဒ္ ၂၁ (ခ) အရ "ပါ၀င္သင့္ပါ၀င္ထုိက္သူမ်ားနဲ႔ အတူတကြ" ဟု ဆိုထားသျဖင့္ ေရွ႕နဲ႔ ေနာက္ ဆန္႔က်င္ကြဲလြဲလွ်က္ရွိသည္။ မည္သည္ကို အတည္ယူမည္နည္း။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ယင္းအေပၚ အျငင္းပြားလာပါက မည္သည့္အဖြဲ႔အစည္းက ဆံုးျဖတ္မည္နည္း။ အတည္ျပဳမူၾကမ္း၏ အပုဒ္ ၂၀ (စ) နွင့္ အပိုဒ္ (၂၆) တြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ "ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္သို႔ တင္သြင္း၍ အတည္ျပဳခ်က္ရယူျခင္း။"ဟူသည္အား လံုး၀ပင္ မထည့္သြင္းသင့္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုကို အတည္ျပဳ ေပးလိုက္ရာက်ေသာေၾကာင့္ပင္။ ဘက္နွစ္ဘက္ ေဆြးေႏြးပြဲသည္ အၿပီးသတ္ ျဖစ္ရပါမည္။ ဘက္နွစ္ဘက္ ေဆြးေႏြးပြဲတြင္ တဘက္၌ ျမန္မာစစ္အစိုးရနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ လက္ရွိ ျမန္မာစစ္တပ္၏ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား ပါ၀င္ေနၿပီးျဖစ္သည္။ လူနည္းေသးလွ်င္ ထပ္တိုးထည့္ႏိုင္သည္။ ဘက္နွစ္ဘက္ ေဆြးေႏြးပြဲမွ ေပၚထြက္လာသည့္ သေဘာတူညီခ်က္ကို ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအရ ဖြဲ႔စည္းထားေသာ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္သို႔ တင္သြင္း အတည္ျပဳခ်က္ရယူပါက ယင္းလႊတ္ေတာ္တြင္ ျမန္မာစစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားသာ ဆက္လက္ပါ၀င္ခြင့္ရေနမည္။ တိုင္းရင္းသား ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔ေခါင္းေဆာင္မ်ား ဆက္လက္ပါ၀င္ခြင့္ရမည္ မဟုတ္ေတာ့။ ျမန္မာ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက နွစ္ထပ္ကြမ္းအခြင့္အေရးရေနသည္။ သို ့ျဖစ္၍ တရားမွ်တမႈ မရွိသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ဟု ဆိုႏိုင္သည္။ လႊတ္ေတာ္က အတည္မျပဳပါက မည္သို႔ ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္မည္ ဟူသည္လည္း မပါရွိ။ အတည္ျပဳမွာ အေသအခ်ာ ျဖစ္သည္။ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းသေဘာအရ ခိုင္မာေအာင္ ေဖာ္ျပထားျခင္းသာ ျဖစ္သည္ ဆိုလွ်င္လည္း "ဤစာခ်ဳပ္အား ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္က အတည္ျပဳေပးၿပီးေနာက္ ယင္း၏ အနွစ္သာရမ်ားအား ဥပေဒအေနျဖင့္ ျပဌာန္းက်င့္သံုးသြားနိုင္ေရးကို အစိုးရအေနျဖင့္ တာ၀န္ယူ ေဆာင္ရြက္ေပးသြားရန္ သေဘာတူသည္။" ဟူသည္ကို ထည့္သြင္းခ်ဳပ္ဆိုရန္ လုိပါမည္။ ေျမာက္အိုင္ယာလန္ နိုင္ငံတြင္၂၀၁၀ ခုနွစ္မတ္လ ၉ ရက္ေန႔မွာ ေဟးလ္ေဘာရိုး(Hills Borough) သေဘာတူညီခ်က္အား ပါလီမန္က အတည္ျပဳေပးခဲ့သည့္ သာဓကအား ေလ့လာႏိုင္သည္။ "အားလံုးပါ၀င္ေသာနိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးပြဲ" ဟူရာ၌ မည္သည့္ႏိုင္ငံေရး အင္အားစုမ်ားက မည္သည့္ အေရအတြက္ျဖင့္ ပါ၀င္မည္နည္း။ ပါ၀င္သင့္သည့္ အေရအတြက္နဲ႔ အခ်ိဳးအစားအေပၚ ေနာက္ပိုင္း၌ ညွိ၍ မရဘဲ အျငင္းပြားၾကလွ်င္ မည္သူက ဆံုးျဖတ္မည္နည္း။ အတည္ျပဳမူၾကမ္းသည္ မေရရာမႈေပါင္းစံုနဲ႔ အတိၿပီးလွ်က္ ရွိသည္။ အီးအိုင္တီအိုင္ရဲ႕ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားအရ အစိုးရ၊ ႏိုင္ငံတကာကုမၸဏီမ်ားနဲ႔ လူထုအသင္းအဖြဲ႔မ်ားက အဓိက ျဖစ္သည္။ ဤတြင္ အစိုးရဟူသည္မွာ လက္ရွိ ျမန္မာစစ္အစိုးရတခုတည္းကိုသာ ဆိုလိုသလား။ တိုင္းရင္းသားေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက ဖြဲ႔စည္းထားသည့္ ၄င္းတုိ႔ရဲ႕ ေဒသခံအစိုးရမ်ားအခန္းက႑မွာ လံုး၀ ေပ်ာက္ဆံုးသြားၿပီလား။ အစရွိသည္တို ့စိုးစဥ္းမွ်ပင္ တိက်ေရရာမႈ မရွိပါ။ အခြင့္အေရးနဲ႔ တာ၀န္မ်ားသည္လည္း ထိုနည္းလည္းေကာင္းပင္ ျဖစ္သည္။ တိက်ရွင္းလင္းစြာ ေဖာ္ျပမထား။ အနည္းဆံုးအားျဖင့္ တနိုင္ငံလံုး အပစ္ရပ္ထားသည့္ ကာလအတြင္း တိုင္းရင္းသားေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအေနျဖင့္ မည္သည့္အရာမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ခြင့္ရွိသည္၊ မည္သည့္အရာမ်ားအား လုပ္ေဆာင္ခြင့္မရွိ။ ဟူသည္မ်ားအား စာခ်ဳပ္တြင္ ရွင္းလင္းစြာေဖာ္ျပထားရန္လိုသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ေဒသဖြံ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ နိုင္ငံတကာမွ အကူအညီမ်ား ရွာေဖြလက္ခံခြင့္ရွိမည္လား၊ ေဒသခံလူထုမ်ား၏ ပညာေရး အဆင့္ျမင့္မားေစေရးအတြက္ ႏိုင္ငံတကာမွ ပညာရွင္မ်ားအား မိမိတို႔ ထိန္းခ်ဳပ္ထားရာ နယ္ေျမမ်ားသို႔ ဖိတ္ၾကားခြင့္ရွိမည္လား၊ မိမိတို႔ သက္ဆိုင္ရာျပည္နယ္ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားတြင္ လူထုအစည္းအေ၀းပြဲ မ်ား က်င္းပခြင့္ ရွိမည္လား၊ ျပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံ၏ မည္သည့္ေဒသတြင္မဆို အျခားတိုင္းရင္းသားႏိုင္ငံေရးအင္အားစု၊ ဒီမိုကေရစီေရး အင္အားစုစသည္မ်ားနဲ႔ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈ မ်ား လုပ္ခြင့္ရွိမည္လားအစရွိသည္တို ့ျဖစ္သည္။ "ညိႇႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ရန္" ဟူေသာ ေ၀ါဟာရမွ်သည္ အလုပ္မျဖစ္ပါ။ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုၿပီးေနာက္ လက္ေတြ႔ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ တိုင္းရင္းသားေတာ္လွန္ေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားက ျမန္မာ စစ္အာဏာရွင္မ်ားအား မ်က္နွာခ်ိဳေသြးေပါင္းမွသာ အခြင့္အေရးရမည့္ အေနအထားမ်ိဳး ျဖစ္ေနသည္။ တနိုင္ငံလံုး အပစ္ရပ္ထားသည့္ ကာလအတြင္း မိမိတို႔ရသင့္ေသာ အခြင့္အေရးမ်ား အျပင္ မိမိတို႔ရဲ႕ သက္ဆိုင္ရာ လူထုမ်ား ရသင့္ေသာ အခြင့္အေရးမ်ားကိုပါ တပါတည္း ထည့္သြင္းေဆြးေႏြးသင့္သည္။ အဓိကအားျဖင့္ ေျမယာ၊ သဘာ၀သယံဇာတ နဲ႔ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာမ်ား ျဖစ္သည္။ ယင္းတုိ႔ကို စာခ်ဳပ္တြင္ ထည့္သြင္းခ်ဳပ္ဆိုျခင္းျဖင့္ တနိုင္ငံလံုး ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈ ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္သည္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို တကယ္တန္း ဦးတည္ႏိုင္ပါမည္။ ၄။ နိုင္ငံတကာဥပေဒက ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုၾကသည့္ဘက္နွစ္ဘက္အေပၚ သက္ေရာက္မႈရွိေစျခင္း၊ ေရြးခ်ယ္မႈကိုဆန္ ့က်င္ျခင္း၊ စာခ်ဳပ္အခ်င္းခ်င္း ပဋိပကၡနွင့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးအေျခခံ။ ျမန္မာႏိုင္ငံက ပါ၀င္လက္မွတ္ေရးထိုး၊ အတည္ျပဳထားသည့္ နိုင္ငံတကာဥပေဒတခ်ိဳ႕ ရွိပါသည္။ ယင္းတို႔ကို လိုက္နာက်င့္သံုးသြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း စာခ်ဳပ္တြင္ ပါရွိရန္ လိုသည္။ စစ္ဥပေဒဟု လူသိမ်ားသည့္ ဂ်ီနီဗာ ကြန္ဗင္းရွင္းကဲ့သို႔ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒအား စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုၾကမည့္ ဘက္နွစ္ဘက္လံုးက ေလးစား လိုက္နာသြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ထည့္သြင္းခ်ဳပ္ဆိုၾကမည္ဆိုလွ်င္ စာခ်ဳပ္သည္ ဂုဏ္သိကၡာရွိၿပီး ႏိုင္ငံတကာအဆင့္နဲ႔ ယွဥ္ႏိုင္ကာ၊ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အတြက္ မ်ားစြာအေထာက္အပံ့ျဖစ္ပါမည္။ တနိုင္ငံလံုး ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္ဟု ေခါင္းစဥ္တပ္ထားေသာ္လည္း လက္ေတြႊတြင္ အားလံုးကို မလႊမ္းျခံဳဘဲ တဖြဲ႔ သို႔မဟုတ္ အုပ္စုတစု၊ ေနရာေဒသတခု သို႔မဟုတ္ အခ်ိဳ႕တြင္သာ ေဖာ္ေဆာင္မည္ဆိုပါက ေရြးခ်ယ္မႈကို က်င့္သံုးျခင္း ျဖစ္သျဖင့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အေျခခံကို မတည္ေဆာက္ႏိုင္ပါ။ စာခ်ဳပ္၏ နိဒါန္းအျပင္ အခန္း (၂) အပုဒ္ ၂ (ဂ) တြင္ ပါရွိသည့္ “အစိုးရနဲ႔ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔မ်ားအၾကား ခ်ဳပ္ဆိုထားေသာ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားနဲ႔ ကတိက၀တ္မ်ားကို ထပ္ေလာင္းအတည္ျပဳရန္” ဟူေသာ ေဖာ္ျပခ်က္သည္ ဥပေဒအရ ျပသနာရွိသည္။ ယခုခ်ဳပ္ဆိုမည့္ စာခ်ဳပ္သည္ အဓိကလား။ ယခင္က ထားရွိခဲ့ေသာ သေဘာတူညီခ်က္နဲ႔ ကတိက၀တ္မ်ားသည္ အဓိကလား ေရြးခ်ယ္ရပါမည္။ ယခု ခ်ဳပ္ဆိုမည့္ စာခ်ဳပ္က အဓိကျဖစ္ပါမူ “ယခင္က ထားရွိခဲ့ေသာ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားနဲ႔ ကတိက၀တ္မ်ားအနက္ ဤစာခ်ဳပ္နဲ႔ ဆန္႔က်င္ေသာ အပိုင္းမွန္သမွ်မ်ားသည္ ပ်က္ျပယ္ေစရမည္။”ဟု ေဖာ္ျပရပါမည္။ သို႔မွသာ ဥပေဒစိုးမိုးေရးအေျခခံနဲ႔ ကိုက္ညီပါမည္။ ၅။ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ား၏ အခြင့္အေရး နွင့္ လူ ့အခြင့္အေရးအေျခခံမ်ား၊ လတ္တေလာ နွင့္အရင္းခံျပသနာမ်ားအား ေျဖရွင္းနိုင္မည့္ သေဘာတူညီခ်က္မ်ား။ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ားရဲ႕ အခြင့္အေရးနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးအေျခခံမ်ားအား ေ၀ါဟာရအေနျဖင့္ပင္ စာခ်ဳပ္တြင္ မပါရွိေသးသျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒနဲ႔ ဆက္စပ္ႏိုင္မည့္ အေနအထား အားနည္းလ်က္ ရွိသည္။ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္အား တိုင္းရင္းသားေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက ေတာင္းဆိုလွွ်က္ရွိၾကေသာ္လည္း ဘံုတူညီစြာ တိက်သည့္ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုမႈ မျပဳႏိုင္ေသးပါ။ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ား၏ အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ ေၾကျငာစာတမ္း The UN Declaration on the Rights of Indigenous Peoples တြင္ ပါရွိၿပီးျဖစ္ေသာ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ဆိုင္ရာမူမ်ားအေပၚ နွစ္ဘက္သေဘာတူညီေၾကာင္း ေဖာ္ျပႏိုင္လွ်င္ပင္ အေျခခံအားျဖင့္ ျပည့္စံုၿပီး ႏိုင္ငံတကာဥပေဒနဲ႔လည္း ဆက္စပ္ႏိုင္ပါမည္။ တကမာၻလံုးက လက္ခံထားေသာ လူ႔အခြင့္အေရးကို ေ၀ါဟာရအေနျဖင့္ပင္ မပါရွိျခင္းမွာ ဤစာခ်ဳပ္အား ရုပ္ဆိုးေစပါသည္။ အစိုးရအေနျဖင့္ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ား မျပဳရံုသာမက ႀကိဳတင္ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ရန္ပင္ တာ၀န္ရွိပါသည္။ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔မ်ားသည္လည္း မိမိတို႔ သက္ဆိုင္ရာ နယ္ေျမမ်ားတြင္ အစိုးရမ်ားအေနျဖင့္ တာ၀န္ယူ အုပ္ခ်ဳပ္ေနၾကပါက အလားတူတာ၀န္ရွိပါသည္။ ဤသည္ကို နွစ္ဘက္လံုးက လွစ္လွဴရႈ ထိန္ခ်န္ထားခဲ့ျခင္းျဖင့္ စာခ်ဳပ္၏ အနွစ္သာရကို ထိခိုက္သည္။ ျပည္သူလူထု ေကာင္းက်ဳိးစီးပြားသည္ ဤစာခ်ဳပ္၏ ဗဟိုခ်က္မျဖစ္သင့္သည္။ ဤအတြက္ တိုင္းတာရမည့္ စံထားခ်က္မွာ လူ႔အခြင့္အေရး ျဖစ္သည္။ စာခ်ဳပ္က ဤသည္ကို မ်က္ကြယ္ျပဳ ထားျခင္း မျဖစ္သင့္။ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားရွိ၊ မရွိ ေစာင့္ၾကည့္ေဖာ္ထုတ္သည့္ ျပည္တြင္းလူထု အသင္းအဖြဲ႔မ်ားနဲ႔ နိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းမ်ား လႈပ္ရွား ေဆာင္ရြက္မႈျပဳခြင့္အား စာခ်ဳပ္တြင္ မလြဲမေသြ ေဖာ္ျပသင့္သည္။ စာခ်ဳပ္လက္မွတ္ထိုးခ်ဳပ္ဆိုၿပီးသည့္ေန႔မွစ၍ ေျမယာ၊ သယံဇာတနဲ႔ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ဆိုင္ရာမ်ား စီမံခန္႔ခြဲမႈနဲ႔ စပ္လွ်ဥ္း၍ လတ္တေလာနဲ႔ ေရရွည္အတြက္ပါ ျပႆနာမ်ားေျဖရွင္း ေျပလည္မႈကို အေထာက္အပံ့ ျဖစ္ေစေရးအတြက္ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ားတြင္ မည္သည့္ အခြင့္အေရး ရွိေၾကာင္းလည္း စိုးစဥ္းမွ်မပါရွိပါ။ ေဆြးေႏြးရန္ ေခါင္းစဥ္ Agenda မ်ားကို အမ်ားဆံုးေတြ႔ေနရၿပီး နွစ္ဘက္ညိႇႏိႈင္း ေဆာင္ရြက္ရန္ဟူေသာ ေ၀ါဟာရကိုသာ ထပ္ခါတလဲလဲ သံုးထားသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ယခုစာခ်ဳပ္ကို ခ်ဳပ္ဆိုလိုက္ျခင္းမွာ ခ်ဳပ္ဆိုၿပီးသည့္ေန႔မွစ၍ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ား ၏ ေျမယာ၊ သဘာ၀သယံဇာတနဲ႔ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္မ်ားအား ျမန္မာ စစ္အစိုးရ၏ လက္၀ယ္သို႔ တရား၀င္ အပ္နွင္းလိုက္ရာ ေရာက္သည္။ နွစ္ေပါင္း မည္မွ်ၾကာဦးမည္ မသိေသာ တနိုင္ငံလံုး အပစ္ရပ္ ကာလဟူသည္မ်ားအတြင္း ေျမယာ၊ သဘာ၀သယံဇာတနဲ႔ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္တို႔နဲ႔ စပ္လွ်ဥ္း၍ ဤအတည္ျပဳ မူၾကမ္းကို ကိုးကားကာ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားလူထုမ်ားက ၄င္းတို႔ရဲ႕ အခြင့္အေရးအတြက္ ၄င္းတို႔ ကိုယ္တိုင္လႈပ္ရွား ေတာင္းဆိုႏိုင္မည့္ သေဘာတူညီခ်က္တခုမွ် မပါရွိ။ အရပ္သားအသြင္ယူ ျမန္မာစစ္အစိုးရ အေနျဖင့္ ၄င္းတို႔ ျပဌာန္းထားသည့္ ႏိုင္ငံျခား ရင္းနွီးျမွဳပ္နွံမႈဥပေဒ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံရင္းနွီးျမွဳပ္နွံမႈဥပေဒ၊ အထူးစီးပြားေရးဇုန္ဥပေဒစသည္မ်ားကို အသံုးျပဳကာ ထင္သလို စီမံခန္႔ခြဲၾကပါေတာ့မည္။ ထို႔အျပင္ ၄င္းတို႔ လက္သပ္ေမြးထားေသာ အဖြဲ႔အခ်ိဳ႕နဲ႔ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအား လက္သိပ္ထိုးလုပ္ပိုင္ခြင့္ အနည္းအက်ဥ္းကေလးမ်ား ခ်ေပးကာ အတူခြဲေ၀စားေသာက္ႏိုင္ေရး ေဆာင္ရြက္ၾကပါေတာ့မည္။ တိုင္းရင္းသားေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔မ်ားသည္ လက္နက္မ်ား စြဲကိုင္ထားကာ ငုတ္တုတ္ထိုင္ၾကည့္ ေနၾကရံုမွတပါး အျခားတတ္ႏိုင္ေတာ့မည္ မဟုတ္ပါ။ (၆)(ရ) နွင့္ (၈)  သေဘာတူညီခ်က္အား အေကာင္အထည္ေဖၚမည့္အဖြဲ ့အစည္း၊ အေရးယူမည့္ ယႏၱရားနွင့္ တတိယအင္အားစု သေဘာတူညီခ်က္အား အေကာင္အထည္ေဖာ္မည့္အဖြဲ႔အစည္းမွာ ဘက္နွစ္ဘက္ပူးတြဲ မွ်သာ ျဖစ္ေနသည္။ ပူးတြဲသက္သက္သည္ အလုပ္မျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း အနီးေခတ္သမိုင္းက သက္ေသျပခဲ့ၿပီ။ ျမန္မာစစ္အစိုးရသည္ ၄င္းတို႔ မလိုလားသည့္အခ်ိန္တြင္ ခ်ိဳးေဖာက္ပါမည္။ ညွိႏိႈင္းျခင္း၊ ေဆြးေႏြးညွိႏိႈင္းျခင္း ဟူသည့္ေ၀ါဟာရမ်ားကိုသာ စာခ်ဳပ္မူၾကမ္းတြင္ ထပ္ခါတလဲလဲ သံုးထားသည္။ ညွိနိုင္း၍ မေျပလည္လွ်င္ မည္သို႔ေဆာင္ရြက္သြားမည္ဟူသည္အား လံုး၀ ေဖာ္ျပမထား။ ညိႇႏိႈင္းမႈ မွန္သမွ်တြင္ ျမန္မာစစ္အစိုးရအေနျဖင့္ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားအား ပုဂၢိဳလ္အရ ေငြေၾကး၊ အခြင့္အေရးမ်ားေပးၿပီး စည္းရံုး၍ ရလွ်င္ရ၊ မရလွ်င္လည္း ဂရုမစိုက္ဘဲ ၄င္းတုိ႔ အလိုရွိသမွ်ကို ဆက္လုပ္သြားၾကမည္သာ ျဖစ္သည္။ အေရးယူမည့္ ယႏၱရားနဲ႔ တတိယအင္အားစု လံုး၀ပင္ မပါရွိေသာေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသားေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ မေက်နပ္ ေသာ္လည္း ျပန္တိုက္ ႏိုင္ေသာ အင္အားမရွိပါက ေခါင္းငံု႔ခံေနၾကရံုသာ ရွိပါမည္။ (၉) စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုရာတြင္ နိုင္ငံတကာအေနျဖင့္ အသိသက္ေသသက္သက္မွ်ပါ၀င္ရံုျဖင့္ မလံုေလာက္ပါ။ စာခ်ဳပ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာ၌ ၀င္ေရာက္ကူညီ ပံ့ပိုးေပးမည့္အေနအထားျဖင့္ လက္မွတ္ထိုးမွသာ ႏိုင္ငံတကာက အေလးထားသည့္ စာခ်ဳပ္ျဖစ္လာႏိုင္ပါမည္။ (၁၀) ေနာက္တက္လာမည့္ အစိုးရအဆက္ဆက္က စာခ်ဳပ္အေပၚတာ၀န္ခံမႈကိုအာမခံသည့္ ဥပေဒေဘာင္ ၁၉၄၇ ခုနွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ ပုဒ္မ ၂၂၅ အရ ပဋိဥာဥ္မ်ား၊ တာ၀န္မ်ားနဲ႔ စပ္လွ်ဥ္း၍ အစိုးရအား တရားစြဲဆိုႏိုင္ေသာ အခြင့္အေရးကို ျပဌာန္းထားသည္။ ယင္းမွာ အစိုးရတရပ္၏ လုပ္ေဆာင္မႈကို ေနာက္အစိုးရက ဆက္လက္ တာ၀န္ခံသည့္သေဘာကို ေဆာင္သည္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ အလားတူ ျပဌာန္းခ်က္မ်ိဳး မပါရွိ။ ပုဒ္မ ၄၄၅ အရ န၀တ၊ နအဖ အစိုးရမ်ား၏ တာ၀န္နဲ႔ ရပိုင္ခြင့္ကို ဆက္ခံေၾကာင္းသာ ပါရွိသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ယခု အတည္ျပဳမူၾကမ္းကို လက္မွတ္ေရးထိုးခ်ဳပ္ဆိုလိုက္ေစဦး၊ ေနာင္တက္လာမည့္ အစိုးရ အဆက္ဆက္ရဲ႕ တာ၀န္ခံမႈ သည္ အဘယ္နည္း။ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဘက္ အခ်င္းခ်င္းျဖစ္သူ ဦးေရႊမန္းကိုပင္ မိမိတို႔ အာဏာတည္ျမဲေရးအတြက္ လံုျခံဳေရးအင္အားသံုးၿပီး ၾကက္ငွက္ကေလးလို မေထာက္မညွာ ဖယ္ရွားပစ္ခဲ့ေသာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္နဲ႔ ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လႈိင္တို႔ထံမွ စာခ်ဳပ္အေပၚ၊ စာခ်ဳပ္လက္မွတ္ေရးထိုးခ်ဳပ္ဆိုမည့္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအေပၚ တာ၀န္ခံမႈကို ေမွ်ာ္လင့္နိုင္ေရးမွာ အထက္ေဖာ္ျပပါ အေျခခံ ၁၀ ခ်က္နဲ႔ ျပည့္စံုသည့္ တရား၀င္သေဘာတူညီခ်က္မ်ိဳးမွသာ ျဖစ္ႏိုင္ပါမည္။ ဦးေအာင္ထူး (လူ႔အခြင့္အေရးေရွ႕ေန) ဥပေဒအေထာက္အကူျပဳကြန္ရက္ တည္ေထာင္သူ                           ေန႔စြဲ။ ၾသဂုတ္လ (၂၀)ရက္ ၂၀၁၅ ခုနွစ္