(၁) “ဘုရားသခင္ကို ေၾကာက္ရြံ႕ရေသာ အေၾကာင္းသည္ မတရားေသာသူ၏ မ်က္စိ၌ မထင္ဟု ထိုသူျပဳတတ္ေသာ ဒုစ႐ုိက္ကို ငါေထာက္၍ သေဘာက်၏။ သူ၏အျပစ္ကုိ ေတြ႔ေတာ္မမူ။ ရြံရွာေတာ္ မမူဟု ကိုယ့္မ်က္စိေရွ႕၌ကိုယ္ ေကာင္းေသာအေရာင္ကို ေဆာင္တတ္၏။ သူေျပာေသာ စကားသည္ အဓမၼစကားျဖစ္၏။ ေကာင္းေသာအက်င့္ကို က်င့္ေစတတ္ေသာ ပညာကို စြန္႔ေလသည္။ အိပ္ရာေပၚမွာ မေကာင္းေသာအမႈကို ႀကံစည္တတ္၏။ မေကာင္းေသာလမ္းကို အၿမဲလိုက္၍ ဆိုးယုတ္ေသာ အက်င့္ကို ရြံရွာေစ၏။” ဆာလံက်မ္း ၃၆ (သမၼာက်မ္း) ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရး ဇာတ္ခံုတြင္ လုပ္ႀကံမႈ အေတာ္မ်ားမ်ား ျဖစ္ခဲ့ေလသည္။ လူပုဂၢိဳလ္ လုပ္ႀကံမႈမ်ားအျပင္ လူမ်ိဳးအခ်င္းခ်င္း၊ ဘာသာအခ်င္းခ်င္း အဓိက႐ုဏ္းမ်ား အုပ္စုလိုက္သတ္ျဖတ္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေအာင္လည္း လုပ္ႀကံဖန္တီးလ်က္္ရွိသည္။ ထိုသုိ႔ လုပ္ႀကံမႈမ်ားမွာ ၿဗိတိသွ်အစိုးရ လက္ထက္ကတည္းက ယခုအထိ မ႐ုိးႏုိင္စြာ ရွိေနေသာ လုပ္ႀကံမႈမ်ား ျဖစ္၏။ ၿဗိတိသွ်အစိုးရသည္ ေဒါက္တာဘေမာ္၏ ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရကို ဖြဲ႔စည္းေပးလိုက္သည့္အခ်ိန္၌ အဂၤလိပ္ကုန္သည္ႀကီးမ်ားႏွင့္ အိႏၵိယကုန္သည္ႀကီးမ်ား၏ ကုန္သည္ကိစၥ၊ သူပုန္ဂဠဳန္ကိစၥ၊ ဝံသာႏုအသင္းမ်ားကို မတရားသင္း ေၾကညာထားေသာ ကိစၥမ်ားႏွင့္ အက်ပ္အတည္း႐ုိက္ေနခ်ိန္ကာလတြင္ မြတ္ဆလင္ဘာသာဝင္ ေက်ာင္းဆရာ ဦးေရႊဖီ၏ တုိက္တြန္းခ်က္အရ ေမာ္လဝီႏွင့္ ေယာဂီၾသဝါဒစာတမ္း ထြက္ေပၚလာၿပီးေနာက္ ထိုစာတမ္းကုိ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားက မေက်နပ္ကာ ကုလား-ဗမာ အဓိက႐ုဏ္း ျဖစ္ခဲ့ရ၏။ အစိုးရကိုယ္တိုင္က ထြက္ေပါက္ရွာ အာ႐ုံေျပာင္းသည့္အေနျဖင့္ ဖန္တီးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟု နုိင္ငံေရးသမားမ်ားက ဆိုၾကသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ကုလားႏွင့္ ဗမာတို႔သည္ အုပ္စုလုိက္ ႐ုိက္ပြဲမ်ား ျဖစ္လာခ်ိန္၌ ေဂၚယာပုလိပ္မ်ားႏွင့္ ကုလားပုလိပ္မ်ားက အဓိက႐ုဏ္းကို တားဆီးခဲ့ေသာ္လည္း နယ္မ်ားအထိ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားသည္။ ေနာက္ဆံုး အဂၤလိပ္ဘုရင္ခံက ပုဒ္မ ၁၄၄ ထုတ္ကာ ႏွိမ္နင္းခဲ့သျဖင့္ လူ ၁၈၁ ေယာက္ ေသဆံုး၊ ဒဏ္ရာရသူ ၈၅ ေယာက္ရွိသည္ဟု အစုိးရအစီရင္ခံစာတြင္ ေၾကညာကာ ၿပီးဆံုးခဲ့ရသည္။ ၿဗိတိသွ်အစိုးရက စံုစမ္းေရးေကာ္မတီဖြဲ႔ၿပီး ကုလား-ဗမာ အဓိက႐ုဏ္းႏွင့္ ပတ္သတ္ၿပီး အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းခိုင္းရာ ထုိအစီရင္ခံစာ၌ ဒို႔ဗမာအစည္းအ႐ုံးသည္ ႏုိင္ငံေရးမတည္မၿငိမ္ျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ႏုိင္ငံျခား ကြန္ျမဴနစ္မ်ားျဖစ္သည့္ အိႏၵိယႏွင့္ အဂၤလန္ကြန္ျမဴနစ္မ်ား၏ ေသြးထိုးလႈ႔ံေဆာ္မႈေၾကာင့္ ထိုအဓိက႐ုဏ္း ျဖစ္ရသည္ဟု ေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။ စင္စစ္အားျဖင့္ ၿဗိတိသွ်အစုိးရက ထြက္ေပါက္ရွာလိုက္ျခင္းျဖစ္၏။ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းၿပီး ဆန္ျပႆ   နာ အႀကီးအက်ယ္တက္ကာ ဆန္ရွားပါးမႈ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ တခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားတြင္ ဆန္လုယူမႈအထိ ရွိခဲ့သည္။ ထိုအေျခအေနမ်ိဳးတြင္ စစ္အစိုးရသည္ ေကာလာဟလ မ်ိဳးစံုျဖင့္ တ႐ုတ္-ဗမာ အေရးခင္းႀကီးကို ဖန္တီးခဲ့သည္ဟု အတုိက္အခံမ်ားႏွင့္ ႏုိင္ငံျခားသတင္းဌာနမ်ားက စြပ္စြဲခဲ့ဖူးေလသည္။ မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ၊ အက်ပ္အတည္းတခုျဖစ္လာတိုင္း လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရး အဓိက႐ုဏ္းမ်ား ဖန္တီးတတ္ေသာ အုပ္စုိးသူမ်ား၏ အစဥ္အလာကို ျပည္သူမ်ားက သေဘာေပါက္ေနၾကၿပီျဖစ္သည္။ အာဏာကို လက္မလႊတ္လိုသူမ်ားက ထိုသုိ႔ ျပႆ  နာမ်ား ဖန္တီးခဲ့ၾကသည္မွာ အဆန္းမဟုတ္ေတာ့ေပ။ ထိုကဲ့သို႔ ႀကီးက်ယ္ေသာ ျပႆ နာမ်ားျဖစ္လာတုိင္း မိမိတို႔၏အျပစ္ကို ဖံုးကြယ္လိုသူမ်ား သုိ႔မဟုတ္ တရားခံရလွ်င္ၿပီးေရာ ဟူ၍ တရားခံရွာလိုသူမ်ားက ကိုလိုနီေခတ္ ပုလိပ္မ်ားလုပ္ေလ့ရွိသလို တရားခံရေအာင္ ရွာတတ္ေလသည္။ အျပစ္ရွိသည္ျဖစ္ေစ၊ မရွိသည္ျဖစ္ေစ တရားခံရွာႏုိင္လွ်င္ အမႈၿပီးၿပီဟု ယူဆၾကသည္။ စစ္အစိုးရေခတ္၌လည္း ထိုကဲ့သို႔ တရားခံရွာတတ္ေလသည္။ ဥပမာ- တညင္ဘီအိုစီ ဗံုးေပါက္ကြဲမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေဖာက္ခြဲေရးသမားဟု ေတြ႔ေသာသူကို ဖမ္းဆီး၍ တသက္တကၽြန္းျပစ္ဒဏ္ ခ်မွတ္ခဲ့သည္။ ေနာင္ ေဖာက္ခြဲသူကိုယ္တုိင္ ၀န္ခံေသာအခ်ိန္တြင္လည္း ယခင္အဖမ္းခံရေသာသူမွာ ေထာင္ထဲ၌ ဆက္ေနေနရေလသည္။ ျပစ္ဒဏ္မွ မလြတ္ခဲ့ေပ။ လြန္ခဲ့ေသာလက ျမန္မာသံေတာ္ဆင့္ ဂ်ာနယ္မွ အယ္ဒီတာႏွင့္ ျပည္ခိုင္ၿဖိဳးပါတီ၏ ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္ေသာ ယခင္ဝန္ႀကီးေဟာင္း ဦးေအာင္ေသာင္းတို႔ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခန္းတြင္ လက္ပံေတာင္းေတာင္ အေရးအခင္းမွေန မိတၳီလာအေရးအခင္းအထိ ဖန္တီးသူမွာ ဗကပ ယူဂ်ီေဟာင္းမ်ား ျဖစ္သည္ဟု စြပ္စြဲလိုက္သည္ကို ဖတ္ရသည္။ ဗြီအိုေအႏွင့္ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခန္းတြင္လည္း ထိုကဲ့သုိ႔ပင္ ေျပာဆိုခဲ့သည္ကို နားေထာင္လိုက္ရပါသည္။ (၂) “ခုခါလူထုက နာၿပီမုိ႔ တပါတီစနစ္ ျဖဳတ္ခ် ဒီမုိကေရစီ အမ်ားဆႏၵနဲ႔ အစိုးရဖဲြ႔ေရး လူထုကဟစ္ေႂကြးေတာ့ ဆူပူေရးသမား ဗကပမ်ားတဲ့ လုပ္စားေနတဲ့လူႀကီးမ်ားက ေရွးနည္းအတုိင္း တံဆိပ္တပ္ၿပီး လူထုလုပ္ရပ္ ေသးသိမ္ေအာင္ ကလိန္ေစ့ျငမ္းစင္ေလၿပီ။ ျပည္ေထာင္စုၿပိဳကြဲၿပီး ဖ႐ုိဖရဲ မျဖစ္ေအာင္တဲ့ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဓာတ္ တစ္ခြဲသားနဲ႔ စကားကိုတရားလုပ္ လႊင့္ထုတ္ေနၾက ဓာတ္ျပားေဟာင္းအတုိင္း အပ္သြားေၾကာင္းထပ္ၿပီး အဓမၼပါးစပ္နဲ႔ က်ားက်ားမီးယပ္ လုပ္ၾကျပန္ၿပီ ေက်ာင္းသားနဲ႔ျပည္သူ ဆူပူေအာင္လုပ္တာ ဗကပလို႔တစ္မ်ိဳး အမ်ိဳးသားဒီမုိကေရစီ အဖြဲ႔အတြင္း ကြန္ျမဴနစ္ေတြ စီးနင္းေလဟန္ သတင္းေတြခ်ဲ႕ကား အတင္းလိမ္လည္လွည့္စားလို႔တစ္မ်ိဳး မဟားတရားႀကံစည္ၿပီး ဒီမုိကေရစီကို ဟန္႔တားေနျပန္ၿပီ ခုေတာ့ သမုိင္းကသိ လူကမိၿပီ လူႀကီးမင္းတို႔လက္ရာ ညာလို႔မရေတာ့ဘူး ႏုိးၾကားတဲ့ ျပည္သူေတြမို႔ အထူအပိန္းမထင္ၾကနဲ႔ေတာ့ ပါးစပ္ဟလုိက္တုိင္း အူမကို အတိုင္းသားပါပဲ လူႀကီးမင္းတို႔ ေဖာ္နည္းကားေတြ ေခတ္မစားေတာ့ဘူး ေခတ္ေနာက္က်သြားပါၿပီ” (“ကြန္ျမဴနစ္ဆန္႔က်င္ေရး လူႀကီးမင္းမ်ား” - တင္မိုး) (၃) တရားခံေဖာ္မရေသာ အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခုိက္မႈမ်ားမွာ စစ္အစိုးရ လက္ထက္က တခုၿပီးတခု ျဖစ္ေပၚခဲ့ပါသည္။ ဥပမာ - စစ္အစိုးရလက္ထက္က အတြင္းေရးမႉး - ၂ ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးတင္ဦးႏွင့္ အေပါင္းအပါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးမ်ား စီးနင္းလိုက္ပါသြားေသာ ရဟတ္ယာဥ္ ေပါက္ကြဲပ်က္စီးသြားေသာအမႈမွာ ယခုတုိင္ တရားခံ မေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ေသးေပ။ ကမာၻေအးတြင္ ထားရွိေသာ စြယ္ေတာ္ဗံုးကြဲမႈ တရားခံကို မေဖာ္ထုတ္ႏုိင္သလို ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးတင္ဦး၏ အိမ္၌ ပါဆယ္ထုပ္ ေပါက္ကြဲကာ ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးတင္ဦး၏ သမီး ေသဆံုးခဲ့ရသည္မွာလည္း တရားခံ တိတိက်က် တင္မျပႏုိင္ခဲ့။ အဆိုးဆံုးမွာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ကုန္သြယ္ေရး အေဆာက္အဦ ဗံုးကြဲမႈ၊ ဒဂုန္စင္တာ ဗံုးကြဲမႈ၊ ဂ်န္းရွင္းအိပ္ ဗံုးကြဲမႈမ်ား ဆက္တုိက္ျဖစ္ေပၚၿပီး လူမ်ားစြာ ေသဆံုးကာ တရားခံမရွာႏုိင္ခဲ့ေပ။ ထိုအခ်ိန္က ဗကပမွာလည္း ေတာထဲတြင္ ၿပိဳပ်က္ေနသလို ေျမေပၚတြင္လည္း ယူဂ်ီအားလံုးလိုလို ေထာင္ထဲေရာက္ေနခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တရားခံ ဗကပဟု လက္ညိႇဳးထိုး စြပ္စြဲ၍ မရေတာ့ေပ။ ထို႔အတူ ထိုထက္ဆိုးေသာအမႈမွာ စစ္အစိုးရေခတ္က တကၠသိုလ္ရိပ္သာလမ္းရွိ ေက်ာက္မ်က္ရတနာကုန္သည္၏ အိမ္တြင္ ဝင္ေရာက္သတ္ျဖတ္သြားေသာ ငါးေလာင္းၿပိဳင္ လူသတ္မႈႀကီး ျဖစ္ပါသည္။ ေန႔ခင္းေၾကာင္ေတာင္ ထိုလူသတ္မႈႀကီးကို ေကာလာဟလ သတင္းမ်ိဳးစံု ထြက္ေနခဲ့၏။ မည္သူ႔သားသမီး ပါဝင္ပတ္သက္သည္၊ စီအုိင္ဒီကို ထိုအမႈအား မလိုက္ခိုင္း၍ စီအုိင္ဒီက ထိုအမႈကို လက္လႊတ္ထားခဲ့သည္ဆိုေသာ ေကာလာဟလမ်ား လူထုၾကားထဲ နားမဆန္႔ေအာင္ ၾကားခဲ့ရသည္။ ယခုထက္တုိင္ တရားခံကို ရွာမေတြ႔၊ ဖမ္းဆီးမရႏုိင္ေပ။ ႏုိင္ငံေရးအမႈမဟုတ္၍ ဗကပကိုလည္း လက္ညိႇဳးထိုး၍ မရႏုိင္။ ထု႔ိထက္ဆိုးသည္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ဦးတင္ဦးတို႔ ပါဝင္ေသာ အဖြဲ႔ကို ဒီပဲယင္း၌ ႐ုိက္နွက္ အၾကမ္းဖက္ေသာ လူသတ္မႈႀကီး ျဖစ္သည္။ ထိုအမႈကို ယခုအထိ တရားခံရွာမရ။ မည္သူ ဦးစီးသည္။ မည္သူေခါင္းေဆာင္သည္ဟူေသာ ေကာလာဟလမ်ားမွာ ထံုးစံအတုိင္း ထြက္ခဲ့ပါသည္။ ထုိအမႈကိုလည္း ဗကပယူဂ်ီမ်ားဟု တရားခံရွာ စြပ္စြဲလွ်င္ ယုတၱိမတန္လြန္းေသာေၾကာင့္ တရားခံကို မဖန္တီးခဲ့ေပ။ ထိုကဲ့သို႔ေသာ အမႈအခင္းေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာသည္ ယခုထက္တုိင္ က်န္ရွိေနဆဲ ျဖစ္သည္။ ထိုသုိ႔ အမႈအခင္းမ်ားကို တက္လာေသာ အရပ္သားအစိုးရမွာ ဒီမုိကေရစီ အစိုးရပီပီ ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္သင့္ပါသည္။ လက္ပံေတာင္းေတာင္ လယ္သမားမ်ား၏ မိမိတို႔ မတရားသိမ္းခံရေသာ ေျမမ်ား ျပန္ရေရး တိုက္ပြဲမွာ လူထုတိုက္ပြဲတခုျဖစ္၏။ အၾကမ္းဖက္မႈတခု မဟုတ္ေပ။ ဗကပယူဂ်ီမ်ားက ေနာက္ကြယ္က ေသြးထိုးေနသည္ဟူသည္မွာ ယုတၱိမဲ့လြန္း၏။ ေဒသခံလယ္သမားမ်ားက မေက်နပ္၍ တိုက္ပြဲဝင္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။ တရားနည္းလမ္းက်ေသာ ေတာင္းဆိုတုိက္ပြဲဝင္မႈလည္း ျဖစ္သည္။ ႐ႈံးသည္၊ ႏုိင္သည္၊ ေတာင္းဆိုခ်က္ ရသည္၊ မရသည္မွာ ဆံုးျဖတ္၍ မရေသးဘဲ ေနာက္ကြယ္က ေသြးထိုးေပးေနသည္ဆိုေသာ စြပ္စြဲခ်က္မွာ ႏုိင္ငံေရးပါးမဝေသာ စြပ္စြဲခ်က္ ျဖစ္ေလသည္။ မိတၳီလာ အေရးအခင္းမ်ိဳးကိုကား ဗကပယူဂ်ီမ်ားက ေနာက္ကြယ္က စည္း႐ုံးလံႈ႔ေဆာ္၍ ျဖစ္ေပၚသည္ဟု ယူဆပါလွ်င္ စြပ္စြဲေသာ ပုဂၢဳိလ္ကလည္း သက္ေသ အေထာက္အထား ခိုင္ခိုင္လံုလံုျဖင့္ တုိင္းျပည္အတြက္ မွန္မွန္ကန္ကန္၊ ေျခေျချမစ္ျမစ္ စြပ္စြဲနုိင္လွ်င္ တရား႐ုံးတြင္ တရားစြဲႏုိင္ပါသည္။ ထိုကဲ့သို႔ မခိုင္လံုဘဲ တရားခံျဖစ္လွ်င္ၿပီးေရာဟု တရားခံရွာမည္ဆိုလွ်င္ ထိုစကားအတြက္ မိမိဘာသာ တာဝန္ယူရေပလိမ့္မည္။ (၄) “တရားသူႀကီးမင္းမ်ားခင္ဗ်ား။ ဒီလို ကြန္ျမဴနစ္ေတြကို ကလိန္က်ေစာ္ကား စြပ္စြဲမႈဟာ ဒါ ပထမအႀကိမ္ မဟုတ္ပါဘူး။ က်ေနာ္ဟာ အျဖစ္အပ်က္အားလံုးကို မေရတြက္ျပႏုိင္ေပမယ့္ ဂ်ာမနီျပည္မွာ တခါတုန္းက စိတ္မႏွံ႔သူ စြန္႔စားေရးသမားနဲ႔ ေၾကးစားသူလွ်ဳိေတြဟာ မီးရထားလမ္း ဖ်က္ဆီးမႈ မႈခင္းတခု ျပဳလုပ္ခဲ့တယ္ဆိုတာ က်ေနာ္ျပန္ၿပီး သတိေပးႏုိင္ပါတယ္။ ရက္ေပါင္းမ်ားစြာ အျပည္ျပည္က သတင္းစာေတြနဲ႔ ဂ်ာမနီျပည္က သတင္းစာေတြက ဒီဖ်က္ဆီးမႈဟာ ဂ်ာမနီကြန္ျမဴနစ္ပါတီက လုပ္တယ္လို႔ စြပ္စြဲခဲ့ၾကတယ္။ ဒါဟာ ကြန္ျမဴနစ္ေတြ လုပ္ရပ္ျဖစ္တယ္လို႔ စြပ္စြဲေရးသားခဲ့ၾကတယ္။ ေနာက္ေတာ့မွ ဒီရာဇဝတ္မႈေတြရဲ႕ အရင္းအျမစ္က စိတ္မႏွံ႔သူ စြန္႔စားေရးသမား မတူကာ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ႐ုပ္လံုးေပၚလာပါတယ္။ တျခားအျဖစ္အပ်က္တရပ္ကို ျပန္ေျပာပါရေစဦး။ ဒါက ျပင္သစ္သမၼတကို ေဂၚဂူေလာ့ဗ္ (Gorgulov) က လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္မႈ ျဖစ္တယ္။ ဒါကိုလည္း အျပည္ျပည္က သတင္းစာေတြက ရက္ေပါင္းမ်ားစြာ ကြန္ျမဴနစ္ေတြ လုပ္တာလို႔ ေရးပါတယ္။ ေဂၚဂူေလာ့ဗ္ကိုလည္း ဆိုဗီယက္ႏုိင္ငံရဲ႕ သူလွ်ိဳ ကြန္ျမဴနစ္တေယာက္ အျဖစ္ သမုတ္ၾကတယ္။ ကဲ.. တကယ့္အမွန္တရားက ဘာလဲ။ တကယ္လုပ္ႀကံသူက ႐ုရွားတပ္ျဖဴေတြျဖစ္တယ္။ ဆိုဗီယက္နဲ႔ ျပင္သစ္ၾကား ဆက္ဆံေရးကို ဖ်က္ဆီးဖို႔ ႀကံစည္သူေတြက ေဂၚဂူေလာ့ဗ္္ကို သူတို႔ လက္ကိုင္တုတ္အျဖစ္ သံုးခဲ့တယ္။ ဆိုဗီယာ ခရစ္ယာန္ေက်ာင္းမွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ မႈခင္းကိုလည္း ေျပာပါရေစဦး။ ဒီအမႈမွာလည္း ဘူေဂးရီးယား ကြန္ျမဴနစ္ပါတီက ဘာမွမဆိုင္ဘဲ စြပ္စြဲခံခဲ့ရတယ္။ ဒီကလိန္က်မႈေၾကာင့္ ဘူေဂးရီးယားက အလုပ္သမားေတြ၊ လယ္သမားေတြ၊ ပညာတတ္ေတြ ၂ဝဝဝ ေလာက္ အသတ္ခံရတယ္။ အျဖစ္မွန္က ဘူေဂးရီးယားပုလိပ္ေတြက လုပ္ႀကံတဲ့ ရန္စမႈျဖစ္တယ္။” ဟု ၁၉၃၃ ခုႏွစ္က ဂ်ာမနီႏုိင္ငံ၌ ဟစ္တလာအုပ္စိုးစဥ္က ႐ုိင္းစတက္လႊတ္ေတာ္ မီး႐ႈိ႕မႈျဖင့္ ဘူေဂးရီးယား ကြန္ျမဴနစ္ပါတီမွာ ေဂ်ာ္ဂ်ီဒီမီထေရာ့ဗ္ဂိုအားရင္းကို ဂတ္စတာဗိုု ပုလိပ္အဖြဲ႔က ဖမ္းဆီးၿပီး တရားခံလုပ္ရာ၌ ဒီမီထေရာ့ဗ္က အထက္ပါအတုိင္း တရား႐ုံး၌ ေလွ်ာက္လဲခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ (၅) ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရးသမိုင္း အထူးသျဖင့္ စစ္အာဏာရွင္မ်ား လႊမ္းမိုးေသာ ႏွစ္ ၅ဝ သမိုင္း တေလွ်ာက္တြင္ လူထုတုိက္ပြဲမ်ား၊ လူထုအံုႂကြမႈမ်ား ေပၚေပါက္လာတုိင္း စစ္အာဏာရွင္မ်ားသည္ တရားခံ ရွာေလ့ရွိသည္။ မည္သူက ဦးေဆာင္ကာ မည္သူက ေနာက္ကြယ္က ေသြးထိုးလံႈ႔ေဆာ္ေပးသလဲဆိုသည္ကုိ အျပစ္ရွာၿပီး ေနာက္ဆံုး သူတို႔သတ္မွတ္ေသာ၊ အထူးသျဖင့္ သူတို႔ သမုိင္းနွင့္ခ်ီၿပီး ထိတ္လန္႔တုန္လႈပ္ေသာ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ (ဗကပ) ကို အျပစ္ပံုခ်တတ္ပါသည္။ ထိုကဲ့သို႔ ကြန္ျမဴနစ္မ်ားကို တရားခံအျဖစ္၊ အေရးေတာ္ပံု လံႈ႔ေဆာ္သူမ်ားဟု အျပစ္ရွာတတ္သည္မွာ ဂ်ာမနီမွ ဟစ္တလာလည္း လုပ္တတ္သလို အီတလီမွ မူဆိုလီနီလည္း လုပ္တတ္ေလသည္။ စစ္အာဏာႀကီးစိုးေသာ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္လည္း ထိုသုိ႔ လုပ္တတ္သည္မွာ မထူးဆန္းေတာ့ေပ။ ဇူလိုင္ ၇ ရက္ အေရးေတာ္ပံုတြင္ ေက်ာင္းသားမ်ားကို ရက္စက္စြာ ပစ္သတ္စဥ္က ေက်ာင္းသားမ်ား ေနာက္ကြယ္တြင္ ဗကပရွိေနသည္ဟု ဗိုလ္ေနဝင္းက စြပ္စြဲ၏။ ၈၈ အေရးေတာ္ပံုကိုလည္း ဗကပယူဂ်ီမ်ားသာ ဦးေဆာင္သည္ဟု စြပ္စြဲျပန္သည္။ မၾကာေသးခင္က အမ်ိဳးသားပညာေရးဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးအတြက္ တုိက္ပြဲဝင္ေသာ ဒီမိုကေရစီပညာေရး ေဖာ္ေဆာင္မႈ ေက်ာင္းသားသမဂၢမ်ားႏွင့္ သပိတ္ေမွာက္စစ္ေၾကာင္းတို႔ကို လက္ပံတန္းတြင္ ႐ုိက္နွက္ အၾကမ္းဖက္ ၿဖိဳခြဲခဲ့စဥ္ကလည္း သမၼတ ဦးသိန္းစိန္၏ အရာရွိတဦးသည္ သံအမတ္မ်ားႏွင့္ သံ႐ုံးမ်ားကို ေက်ာင္းသားသပိတ္ ေနာက္ကြယ္တြင္ ဗကပတို႔ ရွိေနသည္ဟု ဆိုသည္။ ထုိသုိ႔ ရွင္းလင္းရာတြင္ အခ်က္ ၃ ခ်က္ျဖင့္ ရွင္းလင္း၏။ နံပါတ္တစ္ ေက်ာင္းသားသပိတ္ စတင္သည့္ေန႔မွာ ဗကပေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္က်င္ေမာင္ ကြယ္လြန္သည့္ေန႔ ျဖစ္သည္။ နံပါတ္နွစ္ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ အေလးျပဳရာတြင္ အေလးနီျပဳၾကျခင္း၊ နံပါတ္သံုး ကြန္ျမဴနစ္တို႔၏သီခ်င္း International ေခၚ ႏုိင္ငံတကာသီခ်င္းကို သီဆိုၾကျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ဗကသမ်ားမွာ ဗကပမ်ား ျဖစ္သည္ဟု စြပ္စြဲေျပာဆိုၾကေလသည္။ ရာစုႏွစ္တ၀က္ ေက်ာ္လာသည္အထိ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ စစ္အစိုးရ အဆက္ဆက္ကို ဗကပ တေစၦၦႀကီး ေျခာက္ခဲ့သည္မွာ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၆ဝ ေက်ာ္က ဥေရာပတြင္ ကြန္ျမဴနစ္ တေစၦၦႀကီး ေျခာက္ခဲ့သလိုျဖစ္သည္။ စင္စစ္ ဗကပတေစၦသည္ စစ္အုပ္စုအတြက္ သူတို႔အာဏာ မစြန္႔လႊတ္ႏုိင္ေအာင္ အေၾကာင္းျပေသာ ဆင္ေျခႀကီးတခု ျဖစ္ေနေပေတာ့သည္။ ထက္ျမက္