တႏုိင္ငံလုံးပစ္ခတ္တုိက္ခုိက္မႈရပ္စဲေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္ကုိ လက္မွတ္ေရးထုိးျခင္းျဖင့္ မိမိတုိ႔ရဲ့ လက္နက္ကို ဆက္လက္ကုိင္စြဲထားႏုိင္ၿပီး မိမိလူမ်ဳိးနဲ႔ ေဒသကုိကာကြယ္တယ္ဆုိတဲ့ အခ်က္နဲ႔ မတရားအသင္းအျဖစ္မွကင္းလြတ္ခြင့္အ၀င္ အခ်က္ ၇ ခ်က္ အာမခံခ်က္ရရွိမယ္လုိ႔ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကုိင္အဖြဲ႔ ၄ ဖြဲ႔က ပူးတြဲေၾကညာလိုက္တယ္။ ကရင္အမ်ဳိသားအစည္းအရုံး (KNU)၊ ဒီမုိကေရစီအက်ဳိးျပဳ ကရင္တပ္မေတာ္ (DKBA)၊ ကရင္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေကာင္စီ (KNU/KNLA -PC) နဲ႔ သွ်မ္းျပည္ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးေကာင္စီ (RCSS) တုိ႔ရဲ့ ဒီကေန႔ ပူးတြဲေၾကညာခ်က္မွာ ေျပာဆုိုိလုိက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီထုတ္ျပန္ခ်က္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သွ်မ္းျပည္ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးေကာင္စီရဲ့ ေျပာခြင့္ရသူ ဗုိလ္မွဴးႀကီး စုိင္းလကုိ ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ဒီပူးတြဲေၾကညာခ်က္မွာ ဒီအဖြဲ႔ ၄ ဖြဲ႔ဟာ အန္စီေအကုိ လက္မွတ္ေရးထုိးမယ္ဆုိတဲ့ သေဘာလား။ “ဟုတ္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။ လက္မွတ္ေရးထုိးဖုိ႔ အဆင္သင့္ျဖစ္ပါၿပီဆုိတဲ့အေၾကာင္း၊ ဆုံးျဖတ္ထား တယ္ဆုိတဲ့ အေၾကာင္းေပါ့ေနာ္။” ဒီေၾကညာခ်က္မွာ အခ်က္(က)ကေန (ဆ)အထိ ၇ ခ်က္ကုိ ထုတ္ျပန္ထားတယ္။ ဥပမာ မိမိလက္နက္မိမိကုိင္စြဲထားႏုိင္မယ္ ေနာက္မတရားအသင္းကေန ကင္းလြတ္ခြင့္ရမယ္ဆုိတဲ့ အခ်က္ေတြက အန္စီေအ စာခ်ဳပ္ထဲမွာ ပါလုိ႔လား။ “အန္စီေအထဲမွာ တုိက္ရုိက္မေရးထားေပမယ့္လည္း ႏုိ္င္ငံေရးေဆြးေႏြးၿပီး အားလုံးေျပလည္ၿပီးမွ က်ေနာ္တုိ႔ SSR/DDR ေတြကို ေဆာင္ရြက္သြားမယ္ဆုိတဲ့ သေဘာမ်ဳိးရွိပါတယ္။” ဒါဆုိရင္ ဘာေၾကာင့္ ဒီအာမခံခ်က္မ်ဳိးေတြ ရွိမယ္ဆုိၿပီး ထုတ္ျပန္ရတာလဲ။ “ဒီႏုိင္ငံေရး တစုံတရာ ေျပလည္မႈရသည္အထိေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ လက္နက္ကုိ က်ေနာ္တုိ႔ လက္တြင္းမွာ ကုိင္ေဆာင္ထားႏုိင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိးရွိပါတယ္ဆုိတဲ့ အေၾကာင္းကို က်ေနာ္တုိ႔ ေဖာ္ျပျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။” (က - ဆ) အထိ ဒီအာမခံခ်က္ေတြ ၇ ခ်က္ရရွိမယ္လုိ႔ ေရးထားလုိ႔ေလ။ ဆုိေတာ့ ဘာေၾကာင့္ ဒီအခ်က္ေတြကုိ အာမခံခ်က္ရမယ္လုိ႔ ေျပာႏုိင္တာလဲ။ “အန္စီေအထဲမွာပဲ ပါတဲ့အခ်က္ေတြကို ကုိးကားၿပီးေတာ့ ေဖာ္ျပတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ” မတရားအသင္း ပုဒ္မ ၁၇/၁ နဲ႔ ၁၇/၂ ကေန ကင္းလြတ္ခြင့္ရမယ္ဆုိတာ အန္စီေအထဲမွာ ရွိတာေပါ့ အဲလုိလား။ “ဟုတ္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။ မတရားအသင္းကေန ပယ္ဖ်က္ေပးဖုိ႔ အန္စီေအထဲမွာ ပါပါတယ္။” မိမိလက္နက္ကို ဆက္လက္ကုိင္စြဲထားႏုိင္ၿပီး၊ မိမိလူမ်ဳိးေတြနဲ႔ ေဒသေတြကို ဆက္လက္ ကာကြယ္ႏုိင္မယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကေရာ။ “အခုနက က်ေနာ္ေျပာသလုိမ်ဳိးပါပဲ ဒီ SSR/DDR လုပ္ႏုိင္တဲ့အဆင့္အထိေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ လက္ထဲမွာ က်ေနာ္တုိ႔ ေသနတ္ေတြ ကုိင္ေဆာင္ထားႏုိင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိးေတြ ရွိပါတယ္။ ” ႏုိင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲလုပ္ငန္းစဥ္ကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ က်င္းပျပဳလုပ္ေနခ်ိန္မွာ မိမိေဒသ အတြင္း လူထုအက်ဳိးျပဳလုပ္ငန္းေတြကုိ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္မယ္ဆိုတာ ဘာကုိဆုိလုိတာလဲ။ “ႏုိင္ငံေရးေဆြးေႏြးေနတဲ့ ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အဆင့္အဆင့္မွာ က်ေနာ္တုိ႔ ျပည္သူလူ ထုေတြနဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ေတြ႔ဆုံခြင့္ရွိတယ္။ ျပည္သူလူထုရဲ႕ဆႏၵေတြကို က်ေနာ္တုိ႔ နားေထာင္ခြင့္ရွိမယ္။ တျခားအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔လည္း လြတ္လြတ္လပ္လပ္ေတြ႔ဆုံခြင့္ရွိမယ္။ အျမင္ခ်င္းေတြ ဖလွယ္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ဘယ္လုိ ဆက္လက္ၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္ၾကမလဲဆုိတာ ျပည္သူလူထုရဲ့ ဆႏၵသေဘာထားေတြ ေကာက္ယူၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္တဲ့အပုိင္းမွာ ပံ့ပုိးမႈေတြေပးႏုိင္ဖုိ႔၊ ရယူႏုိင္ဖုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ အဲလုိမ်ဳိးအခြင့္အေရးေတြ ရွိတယ္ဆုိတဲ့အေၾကာင္းကိုလည္း က်ေနာ္တုိ႔ ေဖာ္ျပတာပဲျဖစ္ပါတယ္။” ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကုိ ႏုိင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲကေနဆင့္ ရရွိလာတဲ့ သေဘာတူညီခ်က္ ေတြနဲ႔အညီ ျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲႏုိင္တဲ့ အခြင့္အေရးရွိတယ္ဆုိတာက ဒီလႊတ္ေတာ္ကေန မသြားဘဲ တုိင္းရင္းသားလက္ကုိင္အဖြဲ႔ေတြကေန ျပင္ဆင္ႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ သေဘာလား။ “က်ေနာ္တုိ႔ အန္စီေအထဲမွာ ေရးဆြဲထားတာကေတာ့ ျပင္ပမွာပဲ က်ေနာ္တုိ႔ ႏုိင္ငံေရး ေဆြးေႏြးပြဲေတြလုပ္မယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ တုိင္းရင္းသားေတြ ေတာင္းဆုိေနတဲ့ ဒီတန္းတူေရး၊ ကုိယ္ပုိင္ျပဌာန္းခြင့္ကုိ အာမခံေပးႏုိင္တဲ့ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ ျပဌာန္းမယ့္ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒတရပ္ကုိ က်ေနာ္တုိ႔ ျပဳျပင္ေရးဆြဲ ႏုိင္ဖုိ႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိမ်ဳိးအခ်က္အလက္ေတြ၊ သေဘာတူညီခ်က္ေတြ ကို ျပည္ေထာင္စု ညီလာခံမွာ က်ေနာ္တုိ႔ သေဘာတူညီခ်က္ေတြ ရယူၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ လႊတ္ေတာ္ကုိ တင္သြင္းမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲလုိမ်ဳိး ရသင့္ရထုိက္တဲ့အခြင့္အေရးကို ဒီအန္စီေအထဲမွာ ေဖာ္ျပတဲ့ အေနအထားမ်ဳိးရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ့ အခြင့္အေရးတရပ္လုိ႔ပဲ က်ေနာ္တုိ႔ မွတ္ယူပါ တယ္။” တုိင္းရင္းသားေတြအေနနဲ႔ ကုိယ္ပုိင္ျပဌာန္းခြင့္နဲ႔ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု တည္ေဆာက္ေရး အတြက္ ျပဌာန္းမယ့္ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒတရပ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လႊတ္ေတာ္မွာတင္သြင္းရင္ လႊတ္ေတာ္က အတည္ျပဳႏုိင္မယ္လုိ႔ထင္လား။ “အဲလုိပဲ ထင္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ အန္စီေအ ၈ ႀကိမ္ေျမာက္၊ ၉ ႀကိမ္ေျမာက္မွာလည္း ဒီကိစၥ ကို ေဆြးေႏြးျဖစ္ပါတယ္။ SD ဖက္ကေတာ့ လႊတ္ေတာ္က ဘာမွ ေျပာစရာမလုိဘဲနဲ႔ ျပည္ေထာင္စု ညီလာခံက သေဘာတူညီခ်က္ကုိ တင္သြင္းတဲ့အခါမွာ အတည္ျပဳေပးရုံပဲ လုိအပ္ပါတယ္ဆုိတဲ့ ပုံစံမ်ဳိးနဲ႔ ေဆြးေႏြးၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လႊတ္ေတာ္ရဲ႕သေဘာက သူတုိ႔ကုိ သြားၿပီးေတာ့ အမိန္႔ေပးလုိ႔ မရဘူး။ ဒီစာခ်ဳပ္ထဲမွာလည္း အဲလုိမ်ဳိး ေရးသားထားလုိ႔ မရပါဘူးဆုိၿပီးေတာ့ ေနာက္ဆုံးေတာ့ ဒီလုိပဲ လႊတ္ေတာ္ကုိတင္သြင္းမယ္၊ လႊတ္ေတာ္ကေန အတည္ျပဳေပးမယ္ဆုိတဲ့ ပုံစံမ်ဳိးနဲ႔ပဲ သေဘာတူညီခ်က္ေတြ ရရွိသြားပါတယ္။ အကယ္၍ ျပင္ဆင္မႈေတြ မလုပ္ေပးဘူး ဆုိရင္လည္း ထပ္မံၿပီးေတာ့ ညိႇႏိႈင္းေဆြးေႏြးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ”