ႏိုင္ငံတ၀န္းေရႀကီးမႈ ျဖစ္စဥ္မွာ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ဦး၊ စစ္ကိုင္းတိုင္းကေလးၿမိဳ႕နဲ႔ မေကြးတိုင္းပြင့္ျဖဴၿမိဳ႕တို႔ဟာ ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါးခံစားခဲ့ၾကရၿပီး ရခိုင္ျပည္နယ္တခုတည္းတင္ လူ ၅၅ ဦး ေသဆုံးခဲ့ရတယ္လို႔ တရား၀င္ထုတ္ျပန္ထားၿပီး ဒီထက္ပိုႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ ထင္ေၾကးေတြ ျမင့္တက္ေနပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ လြန္ခဲ့တဲ့ရက္ပိုင္း မိုးသည္းထန္ေလႀကီးမႈေတြ စတင္ျဖစ္ပြားခ်ိန္ကစၿပီး ဒီကေန႔အထိ လိုက္လံသတင္းရယူေနတဲ့ ဒီဗြီဘီသတင္းေထာက္ ကုိကုိၾကည္ကို ေဒသတခုလုံးအေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ေရၾကီးေလထန္မွဳျဖစ္စဥ္မွာ ေတာက္ေလ်ာက္ ကိုယ္တိုင္သတင္းယူခဲ့တာဆိုေတာ့ ဘယ္ေနရာေတြမွာ ဘာေတြျဖစ္ေနပါသလဲ။ “ဟုတ္ကဲ့ ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ ေရေဘးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အဓိကအဆုိုးဆုံး ျဖစ္ခဲ့တာကေတာ့ ေျမာက္ဦးခ႐ုိင္ထဲမွာေပါ့ ေလးၿမိဳ႕နယ္ေပါ့။ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕နယ္မွာ ျမင္ေတြ႔ခဲ့ရတာကေတာ့ စပါးေတြ ေရစိုကုန္တယ္၊ လယ္ေတြပ်က္စီးသြားတယ္ေပါ့ေလ။ အဲဒါ ဧက ၁၃၀၀၀ ေလာက္ရွိတယ္လို႔ စာရင္းဇယားေတြအရသိရတယ္။ ဧက ၁၈၀၀၀ ေလာက္က ေရလႊမ္းမိုးမႈခံရတယ္။ ေျမာက္ဦးခ႐ုိင္တခုလုံးမွာပါ။ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕နယ္၊ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕နယ္ရယ္၊ မင္းျပားၿမိဳ႕နယ္ရယ္၊ ေျမပုံၿမိဳ႕နယ္ေတြထဲမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေလးၿမိဳနယ္မွာ ေရက်သြားၿပီလား။ “ေရက မေန႔က ေနာက္ဆုံးအေျခအေနထိ က်ေနာ္တို႔ ျမင္ေတြ႔ခဲ့ရတာကေတာ့ ေရက က်သြားၿပီ။ ဒါေပမယ့္ လူေတြက ျပန္မေနႏိုင္ေသးဘူး။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆုိေတာ့ လူေတြက အဲဒီေရတက္တဲ့အေပၚမွာ ႏႈန္းေတြတင္၊ အိမ္ေတြေပၚမွာ ရႊံ႕ေတြ၊ ဗြက္ေတြနဲ႔ျဖစ္ေနေတာ့ ျပည္သူေတြက မျပန္ႏိုင္ေသးဘဲနဲ႔ ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာပဲ ရွိေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။” သူတို႔တေတြရဲ႕ ေနထိုင္စားေသာက္ေရးနဲ႔ အိမ္သာေတြ အေျခအေနကေရာ။ “ေသာက္ေရသန္႔ကေတာ့ တပိုင္တႏိုင္ လွဴတဲ့သူေတြရွိသလို ၿမိဳ႕ေပၚအေနအထားကေတာ့ မီးသတ္ကားနဲ႔ လွဴေပးေနတာကို ေတြ႔ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဆိုးရြားဆုံးျဖစ္ေနတာကေတာ့ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ခက္ခဲတဲ့ေနရာေတြမွာ ေသာက္သုံးေရခက္ခဲေနတာကို က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ခဲ့ရတယ္ေပါ့။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အိမ္သာတို႔၊ ေနေရးထိုင္ေရးက်ေတာ့လည္း က်ေနာ္တို႔ေရာက္ခဲ့တဲ့ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ အထက (၁) ေက်ာင္းမွာဆိုရင္ ဒုကၡသည္ ၁ ေထာင္ေက်ာ္ရွိတယ္။ သူတို႔ အိပ္ရေနရတာ အခက္အခဲရွိတယ္ က်ပ္တည္းတယ္ေပါ့။ အိမ္သာအခက္အခဲရွိတယ္လို႔ ဒုကၡသည္ေတြက က်ေနာ္တို႔ကို ရွင္ျပပါတယ္။” သြားေရးလာေရး၊ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးနဲ႔ တယ္လီဖုန္းလမ္းေၾကာင္းေတြကေရာ။ “တယ္လီဖုန္းဆက္သြယ္ေရးလမ္းေၾကာင္းေတြကေတာ ့အဆင္မေျပဘူးေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ ဟိုေနရာ ေရႊ႕စမ္းၾကည့္၊ ဒီေနရာေရႊ႕စမ္းၾကည့္ အဲလိုစမ္းရတယ္။ သူတို႔ ေဒသခံေတြကိုယ္တိုင္က ဖုန္းဆက္သြယ္လို႔မရဘူး။ အဓိက လွ်ပ္စစ္မီးျပတ္ေတာက္မႈက အဓိကႀကံဳေတြ႔ေနရတယ္။ လွ်ပ္စစ္မီးျပတ္ေတာက္မႈဟာဆိုရင္ စစ္ေတြၿမိဳ႕မွာက စၿပီးေတာ့ကို ျဖစ္ေနတာ အဲဒါက။ စစ္ေတြ၊ ေျမာက္ဦး၊ ေမာင္းေတာ၊ ရေသ့ေတာင္၊ ဘူးသီးေတာင္ အဲဒီအကုန္လုံးမွာကို ျဖစ္ေနတာ။” ေမာင္ေတာတို႔ ရေသ့ေတာင္တို႔မွာဆို ကိုမန္မုန္တိုင္းအရွိန္္နဲ႔ တိုက္ၿပိဳအိမ္ၿပိဳေတြျဖစ္ၾကတယ္လို႔ သိရတယ္။ အဲဒီဘက္ေရာက္ေသးလား။ “စၿပီး ေလမုန္တိုင္းတိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ေမာင္းေတာမွာ က်ေနာ္ရွိပါတယ္။ ေမာင္ေတာမွာ ညဘက္ေလမုန္တိုင္းတိုက္တယ္။ မနက္ဘက္ ထြက္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ လမ္းေပၚမွာ အကုန္လုံး သစ္ပင္ေတြလဲေနတယ္။ အဲဒီအေနအထားကို ေတြ႔ရတယ္။ ေမာင္းေတာမွာ ပ်က္စီးမႈက အိမ္ေပါင္း ၄၀ ရွိတယ္။ တခ်ဳိ႕တ၀က္ပ်က္စီးမႈက ေမာင္းေတာမွာ ၂၂၉ လုံးရွိတယ္ခင္ဗ်။” ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ဒီရာသီဥတုဆိုး၀ါးမႈ ျဖစ္စဥ္အတြင္း လူ ၅၅ ေယာက္ေသဆုံးတယ္လို႔ ၾကားသိရပါတယ္။ ေက်ာင္းေတြပ်က္စီးမႈရွိတယ္။ ျပည္နယ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးေမာင္ေမာင္အုန္းေျပာတဲ့ စာရင္းကို သိသေလာက္ေျပာျပပါလား။ “ဦးေမာင္ေမာင္အုန္း ေျပာတာေတာ့ အစိုးရ ျမန္မာ့အလင္းထဲမွာလည္း ပါတာေပါ့ေလ။ ေက်ာင္း ၁ ေထာင္ေက်ာ္ေလာက္ ဘာညဆိုတာနဲ႔ လူေသတဲ့စာရင္းေတြ ေျပာတာ။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ ကူညီကယ္ဆယ္ေရးအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ေတြ႔တဲ့အခါက်ေတာ့ သူတို႔ကိုယ္တိုင္ လိုက္ေကာက္ေနရဆဲပဲ။ မျပည့္စုံ ႏိုင္ေသးဘူး။ အစိုးရထုတ္ျပန္ခ်က္ ေသဆုံးပ်က္စီးႏႈန္းေတြထက္ ပိုလာႏိုင္တယ္ဆိုတာေတြကို က်ေနာ္တို႔ကို ေျပာျပတယ္။ ဘူးသီးေတာင္ထဲမွာဆိုရင္ စက္ေလွေတြနဲ႔သြားၿပီး အေ၀းႀကီးလိုက္စာရင္းေကာက္ေနၾကတဲ့အဖြဲ႔ေတြက အခုခ်ိန္အထိ စာရင္းဇယားကို မခ်ဳပ္ႏိုင္ေသးဘူးေပါ့။ ဆိုလိုခ်င္တာကေတာ့ အဲဒီအဖြဲ႔အစည္းေတြက တက္လာရင္ ပိုၿပီးေတာ့ အေရအတြက္ေတြ မ်ားလာႏိုင္တယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ခန္႔မွန္းမိပါတယ္။” ေျမာက္ဦး မင္းျပားဘက္ ေလးၿမိဳ႕ ျမစ္ကမ္းနားက ရြာေပါင္း ၂၀ ေလာက္က အိမ္ေတြ အိမ္တိုင္ေတြပါကြ်တ္ၿပီး ေမ်ာပါမႈေတြ ရွိတယ္လို႔ အန္ဂ်ီအိုအဖြဲ႔အစည္းေတြထံက ၾကားရလို႔ပါ။ အဲဒီဘက္က ေသဆုံးဒဏ္ရာရစာရင္းက ဘယ္ေလာက္ရွိသလဲ သိလာခင္ဗ်။ “ေျမာက္ဦးခ႐ုိင္တခုလုံး ေလးၿမိ္ဳ႕ျမစ္ေဘးမွာ ေသဆုံးဒဏ္ရာရစာရင္းကို အခုခ်ိန္ထိ အတိအက် မခ်ဳပ္ႏိုင္ေသးဘူး။ ခုနကေျပာတဲ့ ရြာ ၂၀ ေလာက္ဆိုတာထက္ က်ေနာ္တို႔ၾကားတာက ရြာ ၄၀ ေလာက္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ၾကားခဲ့ရတယ္။” ေရေဘး၊ ေလေဘး ေနာက္ဆုံးထူးျခားအေျခအေန ဘာၾကားေသးလဲ။ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္သတင္းေရာအပါေပါ့။ “အခုေလာေလာဆယ္ က်ေနာ္္တို႔ေရာက္ေနတဲ့ စစ္ေတြၿမိဳ႕မွာေတာ့ မေန႔ကေရာ၊ ဒီေန႔ေရာ မိုးေတြ ဆက္တိုက္ရြာေနဆဲပဲျဖစ္တယ္။ မုိးေတြ ျပန္ရြာေနတယ္ေပါ့။ အဲလိုမိုးရြာေတာ့ ဘာျဖစ္သြားလဲဆိုေတာ့ ေရစိုတဲ့စပါးကို လွန္းေနတဲ့စပါးေတြ ထပ္ၿပီးမိုးစိုေတာ့ စပါးေတြ ေတာ္ေတာ္အခက္အခဲျဖစ္သြားႏိုင္တယ္ေပါ့။ ေျမာက္ဦးနဲ႔ မင္းျပား၊ ေက်ာက္ေတာ္က စပါး၊ ဆန္စပါးဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္တခုလုံးကို Supply လုပ္ေနရတဲ့အေနအထားျဖစ္တယ္။ ဆိုေတာ့ အဲဒီေနရာေတြမွာ ေရႀကီးနစ္ျမဳပ္သြားရင္ ဆန္စပါးျပႆ     နာ ဒီဘက္မွာ လိုအပ္ခ်က္ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ေနာက္ဆုံးတခုက သမၼတႀကီးလာၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ မေန႔ကဆိုရင္ ေဒၚခင္ၾကည္ေဖာင္ေဒးရွင္းကေနၿပီးေတာ့ ခ်င္းျပည္နယ္ ပလက္၀အတြက္ဆိုၿပီးေတာ့ ပါဆယ္အိတ္ ၅၀ ေရာက္လာတယ္။ အဲဒါကို သူတို႔ဒီေန႔ ေက်ာက္ေတာ္ကို၊ ေက်ာက္ေတာ္ကေန မနက္ျဖန္ခါ ပလက္၀ကိုေရာက္ေအာင္ ပို႔မယ္လို႔ သိရတယ္။ ေနာက္တခုက ေဒၚခင္ၾကည္ေဖာင္ေဒးရွင္းကေနၿပီးေတာ့ ရန္ကုန္ကေန ဆန္အိတ္ ၁၅၀၀ ပို႔တာ စစ္ေတြကို လာေနတယ္လို႔ သိရတယ္။ အဲဒါကိုလည္းေရာက္တဲ့အခ်ိန္မွာ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္က အဖြဲ႔၀င္ေတြက ဘယ္ၿမိဳ႕နယ္ဘယ္ေလာက္၊ ဘယ္ၿမိဳ႕နယ္ဘယ္ေလာက္ဆုိၿပီး လိုက္ေ၀ငွသြားမယ္လို႔သိရတယ္။ တျခားဒီရြာေဒသခံ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြက သူတို႔တတ္ႏိုင္သေလာက္ေလးကိုေတာ့ ကူညီေနတာေတြ႔ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒုကၡသည္ေနရာတိုင္းကေတာ့ မေန႔က က်ေနာ္တို႔ေျမာက္ဦးမွာ အလိုေတာ္ျပည့္ဆရာေတာ္ကေနၿပီးေတာ့ ေက်းရြာအုပ္စုတအုပ္စုကို ဆန္ေလးအိတ္စီေ၀တယ္ေပါ့။ အုပ္စုတအုပ္စု ၄ အိတ္ဆို သူတို႔ဘယ္လိုမွ အဆင္မေျပဘူး။ အဲဒီေတာ့ ေနာက္ဆုံးအေျခအေနကေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲက ေရေဘးဒုကၡသည္ေတြဟာ အကူအညီေတြလိုအပ္ေနဆဲပဲလို႔ က်ေနာ္တို႔ သုံးသပ္လို႔ရပါတယ္။ ေဒသခံေတြလည္း အဲလိုပဲေျပာပါတယ္။” ရြက္ဖ်င္တဲေတြမွာ ေနထိုင္ေနၾကတဲ့ အိုင္ဒီပီေတြရဲ႕ အေျခအေနကေရာခင္ဗ်။ သူတို႔ေနရာေတြ ေရေရာက္လား။ “အဲဒီ ပဋိပကၡ အိုင္ဒီပီကမ့္ေတြက က်ေနာ္သိသေလာက္ ေက်ာက္ျဖဴမွာရွိမယ္၊ စစ္ေတြမွာ ရွိမယ္။ ေက်ာက္ျဖဴကေတာ့ ေရႀကီးမႈကို မခံခဲ့ရေတာ့ ဘာမွလည္း မျဖစ္ဘူး။ စစ္ေတြပိုင္းက်ေတာ့လည္း ေရနစ္တာကို မခံခဲ့ရေတာ့ ဒီဘက္က အိုင္ဒီပီေတြကေတာ့ သိပ္ၿပီးေတာ့ ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါးအေျခအေနမွာ မရွိဘူးေပါ့။” ေစ်းေရာင္းေစ်း၀ယ္တာေတြက ပုံမွန္အေျခအေနကို ျပန္ေရာက္ေနၿပီလား။ “ဟုတ္ကဲ့ စစ္ေတြမွာေတာ့ ကုန္ေစ်းႏႈန္းေတြ ေစ်းတက္ေနၿပီ။ ေစ်းတက္ေနတုန္းပဲေပါ့။ ဥပမာ ဆန္ေစ်းေပါ့။ ဆန္ေစ်းတက္တယ္။ ေရေပါ့ ေရေဘးဒုကၡသည္ေတြလိုအပ္ေနတဲ့ ေရေစ်းတက္တယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ေခါက္ဆြဲေျခာက္ထုတ္ေတြ ေစ်းတက္တယ္ေပါ့။ အဲဒါဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ တျခားေဒသေတြမွာ ၀ယ္လို႔မရတဲ့အခါ စစ္ေတြကေန ၀ယ္ၿပီးေတာ့ အလွဴရွင္ေတြက အဲဒီေဒသေတြ သြားလွဴ၊ လွဴတဲ့အခါက်ေတာ့ ဒီမွာ ကုန္ပစၥည္းေတြက ျပတ္၊ အဲလိုအေနအထားျဖစ္တာပါ။ တခ်ဳိ႔ကုန္သည္ေတြကေျပာတာက သေဘၤာေတြကေတာ့  လာေနပါၿပီ။ မုန္တိုင္းဟိုဟာျဖစ္တဲ့အတြက္ ကြ်န္းေတြမွာ ကပ္ေနတယ္၊ လမ္းတ၀က္ကိုေရာက္ေနၿပီ၊ မၾကာခင္အခ်ိန္ေတာ့  သေဘၤာေတြ ၀င္လာႏိုင္တယ္။ အဲဒီလုိ၀င္လာရင္ ကုန္ပစၥည္းေတြ ျပန္ၿပီးအဆင္ေျပမယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ ခုေတာ့ လာေနဆဲပဲရွိပါတယ္။” ရိကၡာေတြ အကူအညီေတြကို တပ္မေတာ္ေလယာဥ္ေတြနဲ႔ ပို႔တာ ရခို္င္ျပည္နယ္မွာ ေတာ္ေတာ္ အက်ဳိးရွိတယ္လို႔ ၾကားရတယ္။ အဲဒီအေျခအေနေကာ ဘာၾကားေသးလဲ။ “က်ေနာ္စေရာက္တဲ့ ၃ ရက္ေန႔ကတည္းက ေလဆိပ္မွာေတြ႔ပါတယ္ တပ္မေတာ္ေလယာဥ္ ၃ စီးနဲ႔ သူတို႔ ၿမိဳ႔ေတြကို လိုက္ပို႔တယ္။ ပို႔တယ္ဆိုေပမယ့္ ရြာတရြာကို ဆန္တအိတ္ေလာက္ပဲ သူတို႔ ခ်ေပးႏိုင္တယ္ေပါ့ေလ။ အဲလိုပုံစံမ်ဳိးက်ေတာ့ နည္းနည္းေတာ့စားလို႔ရတယ္။ ဖူလုံျပည့္၀တဲ့ ေလာက္ငတဲ့အေနအထားေတာ့ မေရာက္ေသးဘူး။ တပ္မေတာ္ကလည္း ဒီကေန႔က်ေနာ္တို႔ေတြ႔ခဲ့ရသေလာက္ကေတာ့ လမ္းရွင္းတာေတြ၊ အဲလို ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္တာေတြ၊ ရိကၡာေ၀တာေတာ့ သူတို႔ ဆက္တိုက္လုပ္တာကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရတယ္္ခင္ဗ်။”