ရခုိင္ျပည္နယ္က ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ဟာ မုန္တိုင္းေနာက္ဆက္တြဲ ေရႀကီးမႈကို အဆုိး၀ါးဆုံး ခံစားရတဲ့ၿမိဳ႕ျဖစ္ၿပီး ၿမိဳ႕ေလးပံုသုံးပုံနီးပါး ေရနစ္ျမဳပ္ခဲ့တယ္လို႔ ကယ္ဆယ္ေရးသမားေတြက ေျပာပါတယ္။ ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ ေရေဘးကယ္ဆယ္ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ လူထုအေျချပဳ ဖြံ႔ၿဖဳိးတိုးတက္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား အဖြဲ႔ရဲ႕ စီမံခ်က္ညိႇႏိႈင္းေဆာင္ရက္သူ ကိုစံသိန္းက ေျမာက္ဦး၊ မင္းျပားနဲ႔ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိ္ဳ႔ေတြဟာ ေရေဘးဒဏ္အဆိုးဆုံးခံစားေနၾကရၿပီး လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ေၾကာင့္ ကုန္စည္ေတြ ေစ်းတက္ေနတယ္လို႔ဆိုုပါတယ္။ ဒုကၡသည္ေတြအတြက္ အဓိကအားျဖင့္ စား၀တ္ေနေရးနဲ႔ေဆး၀ါး လိုအပ္ေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ သူက “ပထမ အလိုအပ္ဆုံးက  အစားအစာ၊ နံပါတ္ ၂ က ေသာက္ေရသန္႔ေပါ့။ ေနာက္ သုံးေရနဲ႔အိမ္သာ။ နံပါတ္ ၃ က အမိုးအကာလိုတယ္။ နံပါတ္ ၄ က medicine ေဆး၀ါးေပါ့။ ကေလးေတြဆို အစာမစားရဘူး။ ရတာစား၊  ေရက ရတဲ့ေရေသာက္ဆိုေတာ့ တခ်ဳိ႔ရြာေတြမွာဆို ကေလးေတြက ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာျဖစ္ေနၿပီ။ ေျမာက္ဦးက ေျမာင္းေငြေက်းရြာမွာျဖစ္ေနတာ ေလးၿမိဳ႕ျမစ္ေဘးကပဲ။” လို႔ ေျပာပါတယ္။ ရခိုင္သဟာရအသင္း (ရန္ကုန္) စစ္ေတြရုံးခြဲ တာ၀န္ခံ မျဖဳိးျဖဳိးက  ေရေဘးဒုကၡသည္ေတြအတြက္ ကိုယ္လြတ္ရုန္းၿပီး ထြက္ေျပးလာၾကတာျဖစ္တဲ့အတြက္ အ၀တ္အစား၊ ေစာင္၊ အမိုးအကာ လိုေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ “စားဖို႔နဲ႔ အိပ္ဖို႔က အဆင္ေျပလားဆိုေတာ့ ရွိေနတဲ့အထက္တန္းေက်ာင္းေတြ။ အမက (ခြဲ) ေက်ာင္းေတြ၊ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြေရာ၊ စာသင္ေက်ာင္းေတြ၊ သာသနာ့ေက်ာင္းေတြမွာ ကယ္ဆယ္ေရးစခန္းေတြဖြင့္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ကို ေနရာေလးေတြ ခ်ေပးထားတယ္။ ခုနေျပာသလို အ၀တ္အစားမလုံေလာက္ဘူး၊ ျခဳံထည္ေတြဘာေတြ၊ ေစာင္တို႔ဘာတို႔ မလုံေလာက္ဘူးေပါ့။ ဘာလို႔လည္းဆိုေတာ့ ဘာမွ ပါမလာဘူးေလ ဒုကၡသည္ေတြမွာ” “ေနာက္တခုက အိမ္သာကိစၥနဲ႔ ေရသန္႔ကိစၥေပါ့။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက တခ်ဳိ႔ေနရာေတြမွာ ဆားငန္ေရ၀င္သြား (ေရတြင္းေရကန္မ်ားတြင္းသို႔) တာေတြရွိတယ္၊ ေရလႊမ္းသြားတာေတြရွိေတာ့ ေရေတြက ေနာက္က်ၿပီးေတာ့ ဘယ္လိုမွ လုပ္လို႔မရဘူး။ ဒီေန႔ ေဆးကုမၸဏီတခုက ေရသန္႔ေဆးျပားေတြ လွဴဒါန္းတာရွိတယ္။ ညေနက်ရင္ ေလယာဥ္ပ်ံနဲ႔ေရာက္မယ္ေျပာပါတယ္။ အဲဒါေလးေတြကို က်ေတာ္တို႔က ဒီကေန စီစဥ္ၿပီးေတာ့ သက္ဆိုင္ရာၿမိဳ႕နယ္ေတြကို ခြဲေ၀ၿပီးေတာ့ လွဴဒါန္းသြားမွာပါ” ျမန္မာႏုိင္ငံ ျပည္နယ္နဲ႔တိုင္း (၁၁) ခုမွာ လြန္ခဲ့ေသာ သတၱပတ္ႏွစ္ပတ္က စတင္ခဲ့တဲ့ ေရေဘးေၾကာင့္ ေရႀကီးေရလွ်ံမႈေတြ ႀကံဳေတြ႔ေနခဲ့ရၿပီး ျပည္သူေပါင္းမ်ားစြာ ေရေဘးဒုကၡမ်ား ရင္ဆိုင္ေနရပါတယ္။ ဇူလိုင္လ (၃၁) ရက္ေန႔မွာေတာ့ အစိုးရက ခ်င္းျပည္နယ္၊ စစ္ကိုင္းတိုင္း၊  မေကြးတိုင္းနဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ေတြကို သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္က်ေရာက္ေနေသာ ေနရာေတြ အျဖစ္ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္အေျခအေနနဲ႔ပတ္သက္လို႔ လူထုအေျချပဳ ဖြံ႔ၿဖဳိးတိုးတက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား အဖြဲ႔ရဲ႕ စီမံခ်က္ညိႇႏိႈင္းေဆာင္ရက္သူ ကိုစံသိန္းကုိ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ ေရေဘးအကူလုပ္ေဆာင္ေနတယ္လို႔သိရပါတယ္။ အေျခအေနကို ေျပာျပခင္ဗ်ာ။ “ေျမာက္ဦးမွာ က်ေနာ္တို႔က ေျမာက္ဦးမွာ လူ ၂ သိန္းေက်ာ္ရွိတယ္ေပါ့ေနာ္ တၿမိဳ႕နယ္လုံး၊ ရြာက ၂၄၈ ရြာရွိတယ္။ ၿမိဳ႕ေပၚရပ္ကြက္ ၇ ရပ္ကြက္ရွိတယ္။ ေက်းရြာအုပ္စုက ၉၅ စု ရွိတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက အကုန္လုံးက ေရလႊမ္းမိုးတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။ စိုက္ပ်ဳိးဧရိယာမွာဆို ၉၉ ရာခိုင္ႏႈန္းလို႔ေျပာလို႔ရတယ္ ေရတက္တာ။ တခ်ဳိ႔ကုန္းျမင့္ပိုင္းေလာက္ က်န္တာ။ ဒါေပမယ့္သူတို႔လည္း ေရဒဏ္ခံရတာပဲ။ ေက်ာင္းကအစ၊ ေဆးေပးခန္း၊ ေဆးရုံေပါ့။ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေပၚဆို ရပ္ကြက္ ၇ ခုရွိတာ ၄ ရပ္ကြက္က ေရြ႔ေျပာင္းရတယ္။ ၂ ရပ္ကြက္က အိမ္မွာေနရုံပဲ၊ ေဆးရုံဆို လူနာကို ျမင့္တဲ့ေနရာတခုကို ေျပာင္းရတယ္။ ေက်ာက္ေတာ္ကေတာ့ ၿမိဳ႕ေပၚကို ေရမတက္ဘူးအဲေလာက္ထိ။ ေျမာက္ဦးၿမ္ိဳ႔ေပၚမွာ ၄ ရပ္ကြက္ ေရလႊမ္းမိုးသြားေတာ့ ေစ်းအပါအ၀င္အားလုံးက ထြက္ေျပးရတဲ့အဆင့္ေရာက္သြားတယ္။ လူအေသအေပ်ာက္က ေျမာက္ဦးမွာဆို အေရွ႔ဘက္အျခမ္း ေလးၿမိဳ႕ျမစ္ကေရက ဒီဘက္ကို ပင္လယ္ကေရနဲ႔ သြားၿပီး တိုးတာေပါ့ေနာ္ ပင္လယ္မွာက မုန္တိုင္းေၾကာင့္ ေရမစီးဘူး။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆို ပရက္ရွာ (ဖိအား) ၀င္ေနတယ္။ ပရက္ရွာ၀င္ေတာ့ ေရကို သူလက္မခံေတာ့ဘူး။ လက္မခံေတာ့ ေတာင္က်က မိုးတအားမ်ားၿပီးေတာ့ ေခ်ာင္းေတာင္ထဲမွာ ေရစီးဆင္းမႈက တျဖည္းျဖည္း တက္တက္တက္လာတာ။ အဓိကျပ သနာက ေလးၿမိဳ႕ျမစ္က ေရက ရတဲ့ေနရာက ေဖာက္ထြက္လာတယ္။ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕က ေလးၿမိဳ႕ျမစ္၊ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕က ကုလားတန္ျမစ္ေပါ့။ ကုလားတန္ျမစ္က ေရစီးမႈက နည္းတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ သူတို႔က သိပ္ၿပီးေတာ့မထိဘူး။ ေျမာက္ဦးက်ေတာ့ ေလးၿမိဳ႕ျမစ္ေရစီးက သန္လာေတာ့ ျဖတ္ေက်ာ္လိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာ မင္းျပားနဲ႔ေျမာက္ဦးကို ေရက ခြဲ၀င္သြားတယ္။ အဲဒီေရေတြက ပင္လယ္နဲ႔သြားထိေတာ့ ပင္လယ္ျပင္မွာ မုန္တိုင္းေၾကာင့္ေရအတက္အက်မရွိဘူး၊ ပရက္ရွာနဲ႔ ဖိထားတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေရကို သူက လက္မခံဘူး။ လက္မခံေတာ့ သူက တက္တက္တက္တက္လာတယ္။ အဲလိုေရတက္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ ေရစီးက တအားမိုးမ်ားၿပီး၊ ပုံမွန္ေရတက္လာတာမဟုတ္ဘူး ေရစီးပါ ပါလာတယ္။ တခါတည္း အရွိန္ ပါလာတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ အထိနာတာက ေျမာက္ဦးမွာ ေလးၿမိဳ႕ျမစ္ကမ္းေျခမွာရွိတဲ့ ရြာအားလုံးက အထိနာတယ္။ ေျမာက္ဦးမွာ ေရက ဘယ္ေလာက္ထိ တက္သြား၊ ႀကီးသြားလဲ။ “ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေပၚ ဆိုရင္ တခ်ဳိ႕ရပ္ကြက္ေတြမွာ ၇ ေပ တက္တယ္။ ေတာင္အရပ္ (ၿမိဳ႕လယ္ ဧရိယာ) မွာ ၆ ေပတက္တယ္။ သာမန္လမ္းေတြကေနအျမင့္ေပါ့ေနာ္။ ၆ ေပနဲ႔ ၇ ေပအၾကားမွာ ျမင့္တက္လာတယ္။ ေျမာက္ဦးမွာက ေတာင္ေတြရွိတယ္။ ေတာင္ေတြ ဘုရားေတြေပၚ တက္ေျပးၾကတယ္။ အဲဒီလို ေရက ဒလေဟာ စီးဆင္းၿပီးလာတဲ့အတြက္ေၾကာင့္၊ ေရစီးျမန္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ၉ ရြာက၊ ၉ ရြာက က်ေနာ္တို႔အဆက္အသြယ္ရသေလာက္ေပါ့ေနာ္၊ တျခားရြာေတြလည္းရွိမွာေပါ့။ အဲဒီမွာ ေက်ာင္းေတာင္ဆိုတဲ့ရြာမွာ လူေသတဲ့အဆင့္ ေရာက္သြားတယ္။ လူေပ်ာက္ေနတာေတြရွိတယ္။ အေလာင္းဆို ၂ ေလာင္းရထားၿပီေပါ့ေနာ္။ အဲဒါ ေလးၿမိဳ႕ျမစ္ေတာက္ေလ်ာက္ေျပာေနတာ။ ေရကေတာ့ ရြာကိုအားလုံးတက္တာကို သူတို႔ေျပာျပခ်က္အရ အရမ္းအရွိန္ျမန္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ၾကားတဲ့ေနရာမွာ အိမ္မွာေနလို႔မရဘူး၊ ကမ္းနားက အိမ္ေတြက တရြာမွာဆို (၄၀)၊ တရြာမွာဆို (၂၀) အဲလိုမ်ဳိး ကမ္းနားမွာ ရွိေနတဲ့ရြာေတြအားလုံး ေရစီးနဲ႔ ေမ်ာပါသြားတယ္။ ေလးၿမိဳ႕ျမစ္ရဲ႕ကမ္းနားမွာေမးတင္ၿပီးေနၾကတဲ့ မိသားစုေတြေပ့ါေနာ္။ လူေတြ ေသတာလည္းရွိသလို မပါတဲ့ဥစၥာရွိတယ္၊ ထြက္ေျပးၿပီး လြတ္ၾကလို႔။ ေလးၿမိဳ႕ျမစ္က ကမ္းအရမ္းေစာက္တယ္ေလ။ ေရက်ၿပီဆိုရင္ ကမ္းပါးကေန ေပ ၂၀ ေလာက္ေစာက္တယ္ဆုိေတာ့ တြဲက်န္ခဲ့တဲ့အိမ္ေတြရွိတယ္။ ေက်ာင္းေတာင္ရြာမွာဆိုရင္ လူ ၂ ေယာက္ေသတယ္ေပါ့ေနာ္။  ပုစြန္ေဖဆိုတဲ့ အေရွ႔ဘက္အျခမ္းမွာ မိသားစုတစုလုံးေသတယ္ ၄ ေယာက္။ ေနာက္ သံရွင္ပင္ဆိုတဲ႔ရြာမွာ အကုန္ထြက္ေျပးရတယ္။ အိမ္ေခါင္မိုးေလး အစြန္းေလာက္ပဲ ျမင္ရတယ္။ အေသအေပ်ာက္ေတာ့ သူက အတိအက် မသိေသးဘူး။ ေလးေယာက္ပဲက်န္တယ္လို႔ေျပာတယ္။ ကြန္ဖန္းမျဖစ္ေသးဘူး။ ၿမိဳ႕ေပၚမွာ အိမ္လုံးလိုက္ ေမ်ာပါသြားတာက ၾကက္လွ်ာစြန္းရပ္ကြက္  မွာ ၁၃ အိမ္ပါသြားတယ္။ အုန္းေတာ၊ မဟိန္းႀကီး အားလုံးျမဳႇပ္တယ္။ မဟိန္ႀကီးမွာ အိမ္ေျခ ၁၅၀ ေလာက္ရွိမယ္။ ေျမာက္ဦးမွာ ယာယီ ကယ္ဆယ္ေရးစခန္းက ၁၀ ခုရွိတယ္။ ဒုကၡသည္အားျဖင့္ဆို ၈ ေထာင္ေလာက္က  ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတို႔။ စာသင္ေက်ာင္းတို႔ အိုင္ဒီပီစခန္းေတြမွာ ေနၾကတယ္။ တခ်ဳိ႔ကေတာ့ ေရက်သြားေတာ့  ကိုယ့္အိမ္ကုိယ္ျပန္ေနၾကၿပီ။ ” မင္းျပားၿမိဳ႕ အေျခအေနကေရာ။ ျမင္းျပားမွာ စိတၱရေက်းရြာတို႔၊ မင္းဖူးေက်းရြာတို႔၊ ေရႊၾကံေက်းရြာတို႔ က ထိခိုက္ဆုံးေနရာေဒသေတြျဖစ္ၿပီး မင္းျပားမွာ အားလုံးစုစုေပါင္းဆို ၂၁ ေယာက္ေသတယ္။ မင္းျပားတခုတည္းတင္။ ငါးဇင္ရိုင္းေခ်ာင္းတရြာတည္းတင္ ၁၀ ေယာက္ေသတယ္။ ခ်င္းစိန္ဆိုတဲ့ရြာက ၁ ေယာက္၊ မင္းဖူးရြာမွာ ၅ ေယာက္၊ က်န္တဲ့ရြာေတြကေတာ့ အတိအက်မသိဘူး။ နားပိတ္ေခ်ာင္းရြာမွာ။ ေနာက္ ငါးသံျပင္းတံတား က်ဳိးသြားတယ္။ ေပါက္ေတာကိုသြားတဲ့လမ္းမွာ။  မင္းျပားကယ္ဆယ္ေရးအေျခအေန က်ေနာ္မရေသးဘူး။ ေက်ာက္ေတာ္အေျခအေနကေရာ။ ေက်ာက္ေတာ္မွာ ေက်ာက္ေတာ္နဲ႔ နီးတဲ့ရြာေတြက နည္းနည္းခံသာတယ္။ သိပ္ၿပီးေတာ့ ေရတက္လို႔ဒုကၡမေရာက္ဘူးေပါ့ေနာ္။ ေက်ာက္ေတာ္က ဇင္းခါရွည္၊ ဆင္အိုးျခံ၊ နီဂ်ာဒါရြာ အဲဒီေအာက္ပိုင္း။ ေနာက္ ေရာင္စုံေက်းရြာ၊ အေဂါေတာမဏီ၊ လွမဒီ၊ တဲထပ္ အဲဒီနားက ရြာ ၂၀ ေလာက္ရွိမယ္။ အကုန္ျမဳပ္တယ္။ အဓိက နယ္မွာ အထိနာတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔ဆို သူတို႔မွာ ၀မ္းစာစပါးနဲ႔ မ်ဳိးစပါးတို႔ ဆန္တို႔ ဘာမွ မရလိုက္ဘူး။ သူတို႔လုပ္စားေနတဲ့ ကြဲ်ႏြားေတြက ဘယ္ေရာက္မွန္းမသိဘူး။ လက္ရွိအေျခအေနအရ။ ေရေဘးဒုကၡသည္အတြက္ အလိုအပ္ဆုံးေတြက ဘာေတြပါလဲခင္ဗ်ာ။ “ပထမ အလိုအပ္ဆုံးက food (အစားအစာ) လိုအပ္ပါတယ္။ နံပါတ္ ၂ က water, diriking water ေသာက္ေရသန္႔ေပါ့။ ေနာက္ သုံးေရနဲ႔အိမ္သာ လိုအပ္တယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆို ကန္ေတြက ေနာက္က်ိတဲ့ေရေတြ ၀င္သြားတယ္ေလ။ အဲဒါေၾကာင့္ water and sanitation program (ေရနဲ႔အိမ္သာ ေဖာ္မယ့္အစီအစဥ္) ၀င္ရမယ္။ က်ေနာ္တို႕ ေအဘီစီဒီအဖြဲ႔က ၀င္မလို႔ စီစဥ္ေနပါတယ္။ နံပါတ္ ၃ က shelter အမိုးအကာလိုတယ္။ သူတို႔ တာေပၚလင္တို႔ ဘာတို႔ သူတို႔ကို ေပးရမယ္။ နံပါတ္ ၄ က medicine ေဆး၀ါးေပါ့။ အစားအစာတခုတည္း ေပးလို႔မရဘူး။ ေရနဲ႔ မိလႅာအတြက္လည္း စီစဥ္ေပးရမယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆို ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလ်ာ ျဖစ္ပြားဖို႔က အလားအလာမ်ားေနၿပီအခုက။ ကေလးေတြဆို အစာမစားရဘူး။ ရတာစား၊  ေရက ရတဲ့ေရေသာက္ဆိုေတာ့ တခ်ဳိ႔ရြာေတြမွာဆို ကေလးေတြက ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာျဖစ္ေနၿပီ။ ေျမာက္ဦးက ေျမာင္းေငြေက်းရြာမွာျဖစ္ေနတာ ေလးၿမိဳ႕ျမစ္ေဘးကပဲ။“ “ေနာက္တခု အေရးႀကီးတာက ဒီမွာ ဆန္ေစ်းေတြက အရမ္းတက္ေနတယ္။ က်ေနာ္တို႔က ေရရွည္လုပ္ခ်င္တယ္။ ပရိုပိုဆယ္ေပးဆိုလည္းက်ေနာ္တို႔ ေပးမယ္။ ဆုိေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ကာဗာျဖစ္တာသည္ ေရနဲ႔ေရေကာင္းေရသန္႔ရရွိေရး ကိစၥျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အရင္ကလည္းလုပ္လာေတာ့။ အခုလက္ရွိ အိုင္ဒီပီစခန္း (ကယ္ဆယ္ေရးစခန္းမွာ) ယာယီသုံးအိမ္သာ အလုံး ၅၀ ေလာက္ ေဆာက္ဖို႔လုပ္ေနတယ္။ က်ေနာ္တို႔က ေျမာက္ဦးကိုပဲ ဦးတည္လုပ္ၿပီး က်န္တဲ့ေနရာမွာ ျဖည့္လုပ္သြားဖို႔။ စိတ္၀င္စားတဲ့အလွဴရွင္ရွိရင္ က်ေနာ္တို႔ကို ပံံ့ပိုးကူညီေစခ်င္ပါတယ္။ ဆက္သြယ္ရန္ - ကိုစံသိန္း 09 450 540 163 ( စစ္ေတြ)”